Het grijze topic

[Peter79]

Ik wil in dit blog graag af en toe berichten plaatsen die betrekking hebben op de bescherming van ons milieu. In beleidstermen wordt onze leefomgeving vaak benaderd vanuit verschillende sporen: het groene, grijze, rode en blauwe spoor. Het blauwe spoor betreft alles wat met water te maken heeft, het rode het bebouwde gebied, het groene de natuur/ecologie en het grijze spoor is al het overige dat behoort tot het niet levende milieu en vaak ook als grijs in de zin van saai of onopvallend wordt beschouwd. Het grijze spoor is vaak een kwestie van natuur- en scheikunde, niet ieders favoriete vakken.

Eén van de oudste milieuproblemen is die van de hygiëne. Middeleeuwse steden worden vaak genoemd als voorbeeld met hun open riolen, maar die middeleeuwse situatie duurde maar liefst tot ver in de 19e eeuw en is dus ook niet zo ver terug in de tijd als we zouden denken. De uitbraken van cholera in Londen vormen één van de verhalen de bij de canon van de geschiedenis van de milieubescherming zouden moeten horen. Pas toen zou men ontdekken dat het vervuild raken van drinkwater met afvalwater de bron was voor cholera en de basis voor de ontdekking van bacteriën:

https://historianet.nl/wetenschap/ambit ... an-cholera

De huidige Nederlandse milieuwetgeving vindt zijn basis in de hinderwet uit 1875 die weer voortkomt uit oudere regelingen. Daarin stond het beperken van hinder die je anderen mag berokkenen (bijv geluidsoverlast) centraal. Door vorderend inzicht heeft milieu een eigen waarde gekregen, waardoor het kader van de hinderwet niet meer toereikend was en is deze wet vanaf 1993 opgegaan in de wet milieubeheer. Daarover later meer aan de hand van casussen zoals die van Londen.

[Storm]

@Peter79,
Ik ga dit topic volgen, leerzaam.

[Peter79]

Het verhaal van de cholera in Londen in mijn vorige bericht komt uit de tijd van de Industriële revolutie. Het is een duidelijk voorbeeld dat een tot dan toe normale omgang met de rivier problematisch wordt vanwege de toegenomen bevolkingsomvang. Een deel van de milieuproblematiek is een kwestie van schaal: zaken die op een kleine schaal geen probleem zijn, worden dat op grotere schaal wel.

Daarnaast brengt de geïndustrialiseerde samenleving geheel nieuwe problemen met zich mee, bijvoorbeeld door het samenstellen van synthetische (kunstmatige) stoffen die de natuur nooit kende.



Een boek dat veel invloed heeft gehad, is Silent Spring van Rachel Carson uit 1962. De titel, "stille lente" duidt op het totaal onbreken van vogelgeluiden die je normaal in de lente hoort, omdat de vogels er niet meer zijn. Bestrijdingsmiddelen, met name DDT, worden aangewezen als de schuldige. Zie onderstaande link voor de inhoud van het boek en de invloed die het heeft gehad op het denken over het milieu:

https://www.groene.nl/artikel/en-de-men ... -te-danken

Ook in Nederland is de stand van met name roofvogels en uilen dramatisch slecht geweest. Giffen hopen zich via de voedselketen op, waarbij de dieren die aan de top van de voedselketen staan, de volle laag krijgen. Ze slaan het op in vet, maar op het moment dat ze de vetvooraad aanspreken, aan het eind van de winter, komt het gif weer vrij in de bloedbaan. Een zelfde verhaal voor de zeehonden. In 1973 werd DDT verboden, maar DDT wordt nog steeds gemeten in het milieu en nog steeds in dieren gevonden (dit voorjaar gemeten in een ruimte steekproef van dode jonge meesjes). De stof breekt in de natuur maar slecht af.

[Mart]

Geweldig initiatief, Peter.

[Peter79]

Milieuproblemen doemen op en er worden maatregelen genomen, maar echt weg, zijn de problemen niet. DDT werd verboden in de landbouw van Europa en Noord-Amerika, maar andere bestrijdingsmiddelen kwamen daarvoor in de plaats. De ambivalentie rond bestrijdingsmiddelen wordt momenteel het sterkst geïllustreerd door het middel glyfosaat: in de Europese landbouw weer voor vijf jaar toegelaten omdat schadelijke gezondheidseffecten niet zijn aangetoond, maar in Noord-Amerika kent de rechter miljoenenclaims toe aan slachtoffers van glyfosaat die als gevolg van regelmatige blootstelling ongeneeslijk ziek zijn.


Ook de zure regen is zo'n probleem waartegen krachtdadig is opgetreden, waardoor de ergste verzurende stoffen sterk door beleid zijn ingedamd. Het grosse waldsterben bleef uit, gelukkig maar. Lees de volgende link met daarin een bondige samenvatting van de kwestie. Heel duidelijk wordt hier dat milieuproblemen een internationale dimensie hebben: onze vieze lucht zorgt voor problemen elders en wij ontvangen van anderen weer vieze lucht.

https://anderetijden.nl/aflevering/253/ ... Zure-regen

Zure regen klinkt als iets dat is opgelost, we horen er niet meer van. Toch is verzuring een blijvend probleem in de natuur.
Na het drastisch inperken van verzurende stoffen is verzuring op een lager niveau steeds doorgegaan en de natuur heeft op de arme zandgronden van Nederland onvoldoende bufferend vermogen om al dat zuur te neutraliseren. Stikstof in de vorm van NOx uit verkeer en industrie en NH3 uit dierlijke mest is de belangrijkste bron voor deze doorgaande verzuring. Dat Nederland nu tijdelijk op slot zit vanwege stikstof is een aparte bijdrage waard. Zie hier hoe actueel de verzuringsproblematiek is op de Veluwe:

https://www.groenkennisnet.nl/nl/groenk ... zuring.htm

Als laatste wil ik kooldioxide als verzurende stof noemen. Als CO2 in water oplost, vormt het een zwak zuur. Regenwater is om die reden altijd wat zuur. De vrees van wetenschappers, die samenhangt met klimaatverandering, is dat de oceanen zullen verzuren, omdat bij toenemende CO2-concentraties in de atmosfeer ook de concentraties in water zullen stijgen. Zie wikipedia: https://nl.wikipedia.org/wiki/Oceaanverzuring

[Storm]

Mijn man leest mee, ik ga het voor hem uitprinten, hij hoeft niet alles te lezen.

Maar ik herinner me nog een uitzending van: ~boer zoekt vrouw~ boer Riks in Canada had heel veel dieren ziek, ze kwamen er achter dat het door genetisch gemanipuleerd mais kwam.
https://www.youtube.com/watch?v=pUTiIBRe7IE vanaf 4 min. Dit schijnt in Nederland niet gebruikt te mogen worden?

Vind je het prima dat we meteen al reageren/vragen stellen of eerst het totale blog plaatsen ?

[Peter79]

Mijn man leest mee, ik ga het voor hem uitprinten, hij hoeft niet alles te lezen.

Maar ik herinner me nog een uitzending van: ~boer zoekt vrouw~ boer Riks in Canada had heel veel dieren ziek, ze kwamen er achter dat het door genetisch gemanipuleerd mais kwam.
https://www.youtube.com/watch?v=pUTiIBRe7IE vanaf 4 min. Dit schijnt in Nederland niet gebruikt te mogen worden?

Vind je het prima dat we meteen al reageren/vragen stellen of eerst het totale blog plaatsen ?

Ik heb voor de blog-vorm gekozen vanwege de nadruk op informatie delen, maar ik weet alleen door feedback of het blog interessant is en blijft. Dus gewoon reageren. Mocht er een keer een discussie ontstaan, dan zal ik vragen of die kan worden afgesplitst naar een passender plek.

Ik kom op je vraag naar gm terug.

[callista]

Ja....de mens is een grote prutser en vernieler...

Fipronil oorzaak massale bijensterfte in Brabant

Achttien bijenvolkeren - een miljoen bijen - alsmede grote aantallen andere insecten zijn deze zomer in Noord-Brabant gedood nadat een plantenkweker het verboden bestrijdingsmiddel fipronil had gebruikt.
Toezichthouder NVWA heeft de zaak sinds 4 juli in onderzoek, maar gaf er tot nu toe geen ruchtbaarheid aan.
Dat meldt het Brabants Dagblad vrijdag

Lees verder...
https://www.msn.com/nl-nl/nieuws/binnen ... spartanntp

[callista]

Ook gebruiken veel boeren nog glyfosaat [van het bedrijf Monsanto]...te zien dat het gras gedurende een bepaalde tijd dan geel wordt en vervolgens gaan de koeien er weer op grazen....

Ook is roundup volgens mij toch nog steeds toegestaan......ik dacht eigenlijk dat het al verboden was...

https://nl.wikipedia.org/wiki/Glyfosaat

[Peter79]

Ja....de mens is een grote prutser en vernieler...

Fipronil oorzaak massale bijensterfte in Brabant

Achttien bijenvolkeren - een miljoen bijen - alsmede grote aantallen andere insecten zijn deze zomer in Noord-Brabant gedood nadat een plantenkweker het verboden bestrijdingsmiddel fipronil had gebruikt.
Toezichthouder NVWA heeft de zaak sinds 4 juli in onderzoek, maar gaf er tot nu toe geen ruchtbaarheid aan.
Dat meldt het Brabants Dagblad vrijdag

Lees verder...
https://www.msn.com/nl-nl/nieuws/binnen ... spartanntp

Het lastige is dat fipronil niet voor alle toepassingen verboden is en daarom gewoon te koop. Ook hierover wordt eindeloos gediscussieerd:

Een internationale groep onafhankelijke wetenschappen, de 'Task Force on Systemic Pesticides', heeft zich gebogen over de ruim 800 studies naar de gevolgen van systemische pesticiden. Ze komen tot de conclusie dat deze systemische pesticiden - neonicotinoïden en fipronil - die door de hele plant worden opgenomen, schadelijke gevolgen hebben voor bestuivende insecten zoals bijen en vlinders, maar ook voor vissen, amfibieën, vogels en microben. Dieren komen met de stoffen in aanraking via de bodem, het oppervlaktewater, de behandelde planten en zaden, en de lucht.

Sijas Akkerman, hoofd voedsel Natuur & Milieu, zegt op Boerderij dat 'de meest gebruikte neonicotinoïden (ofwel neonics) minstens 5.000 tot 10.000 keer giftiger [zouden] zijn voor bijen dan het al lang verboden insecticide DDT'. Het Nederlandse College Toelating Gewasbeschermingsmiddelen (CTGB) moet deze middelen dan ook zo snel mogelijk van de markt halen, vindt Natuur & Milieu.
Bron: https://www.foodlog.nl/artikel/verbied- ... esticiden/

De andere kant van het verhaal is dat akkerbouwers steen en been klagen als bestrijdingsmiddelen (eufemistisch gewasbeschermingsmiddelen) verboden worden. De hoge productiviteit kan alleen gehandhaafd worden als plagen goed bestreden kunnen worden. (Overigens zijn er ook goede verhalen van boeren die omschakelen naar biologisch = bestrijdingsmiddelenvrij).

[Peter79]

Maar ik herinner me nog een uitzending van: ~boer zoekt vrouw~ boer Riks in Canada had heel veel dieren ziek, ze kwamen er achter dat het door genetisch gemanipuleerd mais kwam.
https://www.youtube.com/watch?v=pUTiIBRe7IE vanaf 4 min. Dit schijnt in Nederland niet gebruikt te mogen worden?

Om met het laatste te beginnen: ook in Nederland kom je genetisch gemodificeerde (=GM) voedingsmiddelen tegen. Zie het voedingscentrum:
Als er genetisch gemodificeerde ingrediënten in het voedsel zitten, staat dit op het etiket. De biologische sector maakt geen gebruik van genetische modificatie.
https://www.voedingscentrum.nl/encyclop ... catie.aspx

Iets over de omvang van het gebruik, volgens duurzaamthuis.nl:
Vooral mais en soja (waaruit meel, zoetstoffen en zetmeel gemaakt worden) zijn vaak gemodificeerd. Ze komen vooral voor in samengestelde producten. Kijk op de verpakking van sauzen, soepen en kant en klare maaltijden en je zult ontdekken dat bijna overal genetisch veranderde ingrediënten zijn gebruikt.

Vlees: er worden in Nederland geen genetisch gemodificeerde dieren gebruikt voor voedsel. Wel krijgen de meeste (tussen de 90 en 100%) dieren wel genetisch gemodificeerd voedsel.
Melkproducten en eieren: vrijwel alle melkproducten en eieren in Nederland komen van dieren die GGO’s te eten krijgen.
Verse groente en fruit: deze bevatten geen GGO’s
Koekjes, chips en andere tussendoortjes: samengesteld, dus veel gemodificeerde zoetstoffen en zetmeel
Kant-en-klare maaltijden: samengesteld, dus veel gemodificeerde ingrediënten
Oliën en plantaardige vetten: olijfolie is niet gemodificeerd. Veel andere ‘plantaardige’ vetten bevatten wel GGO’s. De kans is ook groot dat in de margarine in je koelkast GM-ingredienten te vinden zijn.
Pasta, rijst en bonen: deze zijn vooralsnog meestal GGO-vrij
Brood, crackers en toast: ook in bakkerijgrondstoffen worden genetisch gemodificeerde organismen gebruikt zoals meel, eiwit of vet uit sojabonen, olie uit gemodificeerd katoen- of raapzaad, meel of glucosestroop uit GM-mais of suiker uit GM-suikerbieten.
https://www.duurzaamthuis.nl/hoe-kun-je ... -vermijden

Over Monsanto, glyfosaat en Roundup ga ik het in een volgend bericht hebben.

[Peter79]

In aanvulling op het vorige bericht nog het volgende:

Etikettering
Fabrikanten van voedingsmiddelen moeten in de Europese Unie op het etiket vermelden als een ingrediënt in het product meer dan 0,9% genetisch gemodificeerde organismen bevat. Dat is vastgelegd in Europese regelgeving. Er staat dan 'genetisch gemodificeerd' of 'geproduceerd met genetisch gemodificeerde organismen' achter het ingrediënt. Bij melk, vlees en eieren van dieren die genetisch gemodificeerd veevoer hebben gegeten, hoeft dat niet op het etiket te staan. Het is ook mogelijk dat een aroma, enzym of vitamine in een voedingsmiddel is verkregen met inzet van een genetisch gemodificeerde bacterie, gist of schimmel, maar dat deze bacterie, gist of schimmel zelf niet in het eindproduct is beland. In dat geval hoeft op het etiket door de producent niet vermeld te worden dat het product met een genetisch gemodificeerd organisme bereid is.
Bron: https://www.agriholland.nl/dossiers/gmo/home.html

Volgens de eerder genoemde link van Duurzaam Thuis is de grens 0,99%:
De Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) schrijft voor dat het gebruik van GGO’s (genetisch gemodificeerde organismen) in producten moet worden vermeld op het etiket. De grenswaarde is daarbij 0,99%. Omdat er ook in traditionele gewassen al sporen van genetisch gemodificeerde organismen te vinden zijn kan die waarde niet op nul gesteld worden.

In principe zou je in biologisch geproduceerd voedsel geen sporen van genetische modificatie mogen vinden. Wanneer dat toch gebeurt, moet het bedrijf aantonen er zelf niet de oorzaak ervan te zijn. Ik kan helaas niet meer terug vinden, waar ik dat gelezen heb. In elk geval moet het op het etiket staan als het meer dan 0,9 of 0,99 % is.

Toelating in Europa
In Europa mogen anno 2018 slechts twee genetisch gemodificeerde gewassen worden verbouwd. Eén van de toegelaten gewassen betreft een aardappelsoort, die in de praktijk nog niet wordt geteeld. De andere, een maisvariant, wordt in Zuid-Europa verbouwd, en niet in Nederland.
Nagenoeg al de gemodificeerde voedingsmiddelen die je in Nederland kan krijgen, komen dus van buiten de EU. Anno 2018 zijn meer dan 50 genetisch gemodificeerde producten in de EU toegelaten voor import. Het gaat om maïs, soja, koolzaad, suikerbiet, katoen. Bij veel de importen gaat het om grondstoffen voor diervoeders. Meer dan 80 aanvragen voor toelating zijn nog in behandeling.
Bron: https://www.agriholland.nl/dossiers/gmo/home.html

[Peter79]

Monsanto is een Amerikaans bedrijf dat volgens sommigen gelijk staat aan het kwaad. Het is kort geleden over genomen door de Duitse chemiegigant Bayer.

Monsanto werd bekend door het revolutionaire idee om een gif te maken waaraan alleen planten dood gaan. Nagenoeg alle planten doen aan fotosynthese. Als je dat proces verstoort, dan pak je alleen de planten. Dieren doen niet aan fotosynthese, dus het middel is specifiek voor planten. Als alle planten doodgaan, zorg dan dat het gewas dat je wil verbouwen, resistent is tegen dit gif. Door genetische modificatie kan je die resistentie inbouwen. Wat je dan krijgt, is dat je het genetisch gemodificeerde gewas kan verbouwen, terwijl je de akkers besproeit met het gif dat vervolgens al het andere (het onkruid) doodt.

Monsanto verwierf op deze manier twee monopolies, namelijk die op het gif (glyfosaat) en op het genetisch gemodificeerde zaaigoed. Boeren werden daarnaast afhankelijk omdat ze niet hun eigen zaaigoed uit de oogst konden halen, maar dat steeds weer opnieuw moeten inkopen. Met name in de ontwikkelingslanden heeft het introduceren van Monsanto's landbouw veel kapot gemaakt. De lokale zelfredzame structuur van de landbouw ging verloren met de daarbij horende kennis, lokale varieteiten etc.

Daarnaast zijn de bestrijdingsmiddelen waarin glyfosaat verwerkt zit, niet zo specifiek gebleken: niet alleen planten ondervinden negatieve effecten, maar ook mensen en dieren. Daarom is boer Riks' suggestie dat de ziekte van zijn dieren het gevolg is van het eten van genetisch gemodificeerd voedsel niet vreemd. In de diverse onderzoeken die effecten melden, lijkt het erop dat effecten van genetische modificatie, glyfosaat en andere (onbekende) bestanddelen van bestrijdingsmiddelen niet worden gescheiden. Genetisch gemodificeerde voedingsmiddelen mogen dan door de EU als veilig zijn getest, het is de vraag of die onderzochte monsters ook glyfosaat en andere bestanddelen van glyfosaat-bestrijdingsmiddelen bevatten. In elk geval moet je ervan uit gaan dat voedingsmiddelen die volgens de Monsanto-methode zijn geteeld, glyfosaat bevatten.


Elk voorjaar kleuren de velden geel/oranje door het gebruik van glyfosaat, een voorbeeld hoe de gangbare landbouw door en door afhankelijk is van het gebruik van gif. In Nederland is het gebruik van glyfosaat niet gekoppeld aan genetisch gemodificeerde gewassen (Bron: https://www.melkvee.nl/artikel/191898-o ... plijtzwam/).

Een voorbeeld van een correlatie tussen glyfosaat in de urine en bepaalde bloedwaarden in Deense koeien onderzocht door Monika Krüger: All cows of the eight Danish dairy farms excreted glyphosate in their urine at significant different amounts between the farms. We found increase blood serum levels of parameters indicative for cytotoxicity like GLDH, GOT, and CK and lipid profile marker cholesterol in cows at all farms and high urea levels in half of the farm animals. Correlations between glyphosate and some of the measured blood serum parameters to CK (R=0.135), Se (R=0.188) Co (R=-0.403) and Zn (R=0.175) demonstrate that glyphosate is toxic to the normal metabolism of dairy cows.Bron: https://en.monsantotribunal.org/upload/ ... rnd=GMPQBF. Conclusie volgens Krüger is dat glyfosaat giftig is en processen op celniveau verstoort.

Monsanto blijft actueel, gisteravond nog in Reporter radio: https://www.nporadio1.nl/reporter-radio ... n-monsanto
Daarin komt iemand van de Commissie Toelating Gewasbeschermingsmiddelen (CTGB) aan het woord. De toelating wordt slechts beoordeeld aan de hand van de documentatie en onderzoeken die de industrie aanlevert. Als je via andere bronnen het vermoeden kunt krijgen dat het mogelijk kankerverwekkend is, neem je die informatie toch niet in je onderzoek mee. Bewuste oogkleppen, maar waarschijnlijk ook een kwestie van ambtelijke capaciteit.

#edit: een kleine rectificatie van de topicstart: het "rode spoor" is niet alleen stedebouw, maar ook ro - ruimtelijke ordening: ro regelt welke activiteiten waar mogen in ons land. Het bestemmingsplan is daarvoor het centrale instrument.

[Peter79]

Zo halverwege de jaren ’80 lag mijn (kinder)bedtijd tijdens of net na het achtuurjournaal. Daardoor keek ik vaak het nieuws mee. Misschien dat het me daarom zo is bijgebleven, maar de jaren ’80 was de tijd van zure regen, Chernobyl (ongeluk kerncentrale) en Bhopal (ongeluk chemische fabriek met slachtoffers tot vandaag de dag), het gat in ozonlaag (CFK’s), dioxine in de Lickebaertpolder (Rijnmond), maar ook van de gifbelten Volgermeer en Lekkerkerk. Terugkijkend kan ik mij voorstellen dat dergelijke milieuschandalen een stempel op het nieuws zetten en de geesten rijp maakten voor het nationaal milieubeleidsplan eind jaren ’80, begin jaren ’90. Daarover later meer.


Het gif in Lekkerkerk werd ontdekt omdat het gif een waterleidingbuis aantastte, waardoor lekkage ontstond.

Van Lekkerkerk staan me de beelden bij van woningen waaronder de grond werd weggegraven. Waarschijnlijk werden deze beelden eindeloos herhaald. De grond was zo vies dat gevreesd moest worden dat bewoners ziek konden worden van het vervluchtigen/verdampen van gifstoffen uit de bodem. Om de criminelen die dergelijke giftige grond dumpten aan te pakken, werd strenge regelgeving ontwikkeld en hoge straffen in het vooruitzicht gesteld (dit valt onder zware milieucriminaliteit). De regelgeving schoot in zekere zin ook door: zodra je grond transporteert, kan je een schone grondverklaring nodig hebben met alle onderzoekslasten die daaraan hangen, wat soms schieten op een mug is.


Voor zeer vervuilde grond werd onder meer het eilanddepot IJsseloog aangelegd in de monding van de IJssel in het Ketelmeer.

Ook werd een bodembeleid opgesteld met als uitgangspunt dat vervuilde gronden gesaneerd moesten worden tot ze weer maagdelijk schoon werden. Dit bleek niet realistisch, want te kostbaar. Het uitgangspunt is nu dat de grond in elk geval schoon genoeg moet zijn om de toegestane functie (bijvoorbeeld wonen of moestuin) zonder gezondheidsrisico’s te kunnen vervullen. Voor hele vieze plekken werd een strategie ingesteld van isoleren, beheersen en controleren. Isoleren en beheersen houdt in dat een vervuiling op zijn plek blijft en zich niet verspreidt, controleren is nagaan of de daarvoor genomen maatregelen hun functie nog vervullen, bijvoorbeeld het meten van de grondwaterkwaliteit net buiten het vervuilde gebied; de kwaliteit van de folie die schoon en vuil gescheiden moet houden, etc.

Afwenteling is het simpelweg verplaatsen van een probleem in plaats van het op te lossen. Het is binnen het milieubeleid een belangrijk begrip. Als we een gifschip in de Westerse wereld vanwege de milieuregels weigeren en het vaart naar Afrika en daar komt men onder het gif te zitten, dan is dat afwenteling. De dump van giftig afval in Lekkerkerk en Volgermeer hebben de maatschappij met veel grotere kosten opgezadeld dan toen dit gif initieel verzameld werd als afval en verondersteld werd naar een afvalverwerking te gaan. De bodem is naast de lucht en het water een milieucompartiment en afwenteling kan ook betrekking hebben op het overhevelen van het ene compartiment naar het andere.

Ook bodemverontreiniging is geen verleden tijd. Het is niet zo dat nu alle vervuilde locaties in kaart zijn gebracht en onschadelijk zijn gemaakt. Zeer recent bleek nog hoe er gesjoemeld wordt met vervuilde grond. Diepe plassen die zijn ontstaan door zandwinning mogen volgens de regels worden verondiept met licht vervuilde grond of bagger. Maar niemand controleert wat er precies in terecht komt, met als incidenten dat er ladingen asbest, arseen, bouw- en sloopafval etc. in die plassen verdwijnen. Het tragische is dat het wordt gemotiveerd met dat het goed is voor de natuur (pertinent onjuist) en dat het soms zelfs om zwemplassen gaat en de zwemmers geen idee hebben wat voor rotzooi er in het water zit. Zie Zembla: https://www.bnnvara.nl/zembla/artikelen ... uurplassen

[Peter79]

Kenmerkend voor het milieubeleid tot eind jaren ’80 was de sectorale benadering. Het milieubeleid bestond uit allemaal taartpunten met elk zijn eigen vergunningen, procedures, doorlooptermijnen. Met het groeien van de regelgeving werd het steeds onoverzichtelijker. Dat de milieuregelgeving zich op deze wijze ontwikkelde, was het logisch gevolg van het probleemgestuurde karakter van het beleidsveld. Er werden steeds milieuproblemen geïdentificeerd en aanpakken bedacht om het probleem op te lossen. In de vorige berichten heb ik een aantal milieuproblemen belicht, zoals luchtvervuiling (zure regen), bodemvervuiling, watervervuiling (Londen) en bestrijdingsmiddelen. Alvorens verder te gaan, moet ik nog één belangrijke sector noemen: afval.


Probo koala: dump van giftig afval uit Europa in Afrika (https://nl.wikipedia.org/wiki/Probo_Koala_(schip,_1989))

Het onderwerp afval ligt niet echt in mijn interessegebied, dus ik hou het kort, maar naar aanleiding van concrete vragen wil er wel dieper op ingaan en wordt het ook interessanter. In verband met afval hanteert men de Ladder van Lansink
De Ladder van Lansink is opgebouwd uit de volgende 'treden' (https://nl.wikipedia.org/wiki/Ladder_van_Lansink):
- preventie
- hergebruik
- sorteren en recyclen
- verbranden
- storten

Ten aanzien van afval moet de inspanning eerst gericht zijn op preventie; als laatste middel geldt storten.
Uit een recente evaluatie door het RIVM (RijksInstituut voor Volksgezondheid en Milieu) blijkt dat het doel achterblijft om de hoeveelheid afval dat gestort of verbrand wordt te halveren in de periode 2012 - 2022. De hoeveelheid gestort of verbrand afval daalde eerst, maar is daarna weer gestegen (van 86 procent in 2015 naar 92 procent in 2016, vergeleken met de situatie in 2012). Ook het doel om 75 procent van het huishoudelijk afval in 2020 te scheiden, is nog een stevige uitdaging: in 2016 stond de teller op 54 procent (https://www.rivm.nl/publicaties/evaluat ... -2014-2016).


Green Peace verhinderde dat de Brent Spar werd afgezonken in de Noordzee. Imagoverlies gaf voor Shell de doorslag, maar ook Green Peace leed imagoverlies, omdat hun cijfers over het aanwezige gif een factor 1000 te hoog waren (https://nl.wikipedia.org/wiki/Brent_Spar).

Ook afval is actueel. De afvalverbrandingsfabriek van Amsterdam is al maanden grotendeels buiten gebruik, waardoor het afval zich ophoopt. Achterstallig onderhoud (bezuinigingen) zijn mede debet aan de ontstane situatie. https://nos.nl/artikel/2302306-wat-is-d ... erdam.html

[BdO]

Interessant topic! Ik lees mee! Zeker niet alles is nieuw, maar de beknoptheid waarmee vlot dingen worden aangeraakt met bronnen om desgewenst dieper te duiken waardeer ik zeer!

[Storm]

@BdO sluit ik mij bij aan!
Als niet kenner leest het toch ook makkelijk. En veel is herkenbaar met daarbij horende foto's.
Peter79

[Peter79]

Het eerste Nationaal Milieubeleidsplan (NMP, 1989) zette Nederland 30 jaar geleden internationaal op de kaart. De staat Californië, vooruitstrevend als het gaat om duurzaamheid, gebruikte het. Het plan werd daarnaast vertaald in het Russisch en Chinees en vormde de blauwdruk voor diverse Europese beleidsplannen. Het NMP volgde op het rapport Zorgen voor Morgen, opgesteld door het RijksInstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) waarin de milieuproblematiek werd uiteengezet. Volgens Ed Nijpels was het rapport Zorgen voor Morgen een belangrijke aanjager voor het succes van het eerste NMP. ‘Dankzij dat rapport lagen er feiten en cijfers op tafel waar politiek gezien niemand omheen kon’(https://www.duurzaam-ondernemen.nl/25-j ... -handelen/).


In het Amerika van Trump is er in elk geval één staat die zich niet laat intimideren: Californië vaart zijn eigen koers op immigratie en klimaat (https://www.nrc.nl/nieuws/2017/06/06/am ... 3-a1561863).

Misschien is het wel tekenend dat de wikipediapagina over het NMP bijna niets te melden heeft. Het milieubeleid is uiterst succesvol geweest, maar de benadering was technisch en wetenschappelijk. Dat staat ver van de gewone burger af. Onbekend maakt onbemind. Toch gaf het mij destijds een enorm elan en in die periode heb ik echt vertrouwen gehad in de overheid. Ik had de illusie dat we het slechtste qua natuur en milieu hadden gehad en dat het nu nog slechts beter kon gaan.

Zorgen voor Morgen was het eerste rapport waarin beleidsmakers een integraal palet van opties presenteerden van mogelijke maatregelen om de Nederlandse milieubelasting vergaand te reduceren. In 1988 werden die maatregelen gezien als vrij ambitieus. Achteraf kunnen we concluderen dat de maatregelen vrijwel allemaal zijn genomen. Sterker nog, op onderdelen zijn nog verdergaande maatregelen getroffen, waardoor emissies verder daalden dan met het extra pakket kon worden bereikt (https://www.delaatstemeter.nl/kennisnet ... t-gewerkt/).


Melkkoeien bij een boerderij in Maine, Verenigde Staten. De boerderij werd gesloten omdat er hoge gehalten aan gif in de melk werden gevonden. Gif uit rioolslib zal in Nederland, als de regels gevolgd worden, niet in de voedselketen kunnen komen. In veel Amerikaanse staten is de regelgeving nog niet zover (https://www.theguardian.com/environment ... -pollution).

Terugkijkend concludeert het Planbureau voor de Leefomgeving dat op terreinen, zoals luchtverontreiniging, het storten van afval en het lozen van afvalwater grote vooruitgang is geboekt. Het verminderen van het energiegebruik en van de uitstoot van broeikasgassen, zoals CO2, bleek echter politiek veel ingewikkelder dan technisch gedacht. Vooral het gebruik van fossiele brandstoffen en elektrische apparaten bleek veel moeilijker te beïnvloeden. In 2013 weten we dat fijn stof een steeds groter probleem is voor de volksgezondheid. Dat werd in 1988 nog niet gezien. Hier liggen nog grote uitdagingen (https://www.delaatstemeter.nl/kennisnet ... t-gewerkt/).

Volgens Zorgen voor Morgen zou de uitstoot van zwaveldioxide (SO2), mede verantwoordelijk voor de verzuring, dalen van 275 kiloton in 1985 naar 137 kiloton in 2010 bij uitvoering van het pakket extra maatregelen. In werkelijkheid daalde de uitstoot naar 34 kiloton in 2010. Niet alleen werd veel SO2 afgevangen, maar ook schakelden raffinaderijen en elektriciteitscentrales over van olie op gas en bleek het zwavelgehalte in kolen en benzine verder omlaag te kunnen dan in 1988 werd verondersteld (https://www.delaatstemeter.nl/kennisnet ... t-gewerkt/). Wat betreft zwaveldioxide is er dus veel bereikt.

Het RIVM berekende in 1988 dat het mogelijk moest zijn de uitstoot van ammoniak (NH3) met extra maatregelen te reduceren van 258 kiloton in 1985 naar 80 kiloton in 2010. In werkelijkheid bleef de emissie steken op 122 kiloton in 2010. De ontwikkeling van de omvang en samenstelling van de veestapel hadden de onderzoekers toen vrij goed ingeschat, maar over de toepassing van grootschalige mestverwerking waren zij – achteraf gezien – te optimistisch (https://www.pbl.nl/nieuws/2013/25-jaar- ... oor-morgen). Ammoniak is één van de stoffen waar nu de stikstofdiscussie over gaat (wordt vervolgd).

Het milieubeleid van de afgelopen dertig jaar, met de start in het eerste Nationaal Milieubeleidsplan, is een succesverhaal. Met alle verbeteringen en vereenvoudigingen die er nog mogelijk zijn, is het beleid dat ontwikkeld is, iets om trots op te zijn. De ad hoc benadering tot eind jaren tachtig werd omgezet naar een samenhangend beleid waarin een bepaalde milieukwaliteit werd nagestreefd waarin de gezondheid van mens en natuur gewaarborgd zijn. Het is daarom niet zo dat na het oplossen van de milieuproblemen het beleid wel weg kan; het is een blijvend kader. Daarnaast resteren er problemen waarop het beleid om verschillende redenen onvoldoende op was toegesneden, zoals luchtkwaliteit incl. fijnstof en klimaatverandering.

P.S. BdO en Storm dank voor de aanmoediging.

[Peter79]

Het milieubeleid onderscheidt bij de aanpak van milieuproblemen grofweg twee typen maatregelen (milieufocus.nl):
Brongerichte maatregelen zijn gericht op de veroorzakers van milieubelasting en reduceren daardoor de milieubelasting; door lood in benzine te verbieden is de vervuiling met lood sterk afgenomen. Bij brongericht hoort ook het principe dat de vervuiler betaalt; voor bijvoorbeeld de VVD was dit (destijds) een logisch principe dat zij konden ondersteunen.

Effectgerichte maatregelen zijn gericht op de nadelige gevolgen van reeds aanwezige verontreiniging, aantasting en uitputting van het milieu; afvalwaterzuivering is hier een voorbeeld van. De voorkeur ligt bij brongerichte aanpak. Effectgerichte maatregelen zijn nodig als de brongerichte maatregelen niet mogelijk zijn. Bij de aanpak van ‘milieuerfenissen' uit het verleden, zoals bij bodemverontreiniging het geval is, kunnen alleen effectgerichte technieken worden gebruikt. Dat kan zijn het opruimen, schoonmaken, isoleren, beheersen controleren, etc.

Deze twee typen maatregelen zijn weer via drie benaderingen hanteerbaar gemaakt:
- doelgroepengericht
- gebiedsgericht
- themagericht


De vuurwerkramp in Enschede vormde een belangrijke aanleiding om de handhaving van milieuregels te professionaliseren. Vuurwerkregelgeving is een voorbeeld van doelgroepengericht milieubeleid. De situering van de fabriek in een woonwijk zou bij een nieuwe vestiging nooit hebben gekund. Een omwonende die drie jaar vóór de ramp bezwaar maakte tegen de fabriek in de woonwijk kreeg van de gemeente nul op het rekest (https://nl.wikipedia.org/wiki/S.E._Fireworks).

De doelgroepengerichte benadering sluit goed aan bij aanpakken van milieuproblemen bij de bron. Tankstations vormen bijvoorbeeld een eenvoudig aan te schrijven doelgroep met een vrij heldere milieuproblematiek. Op de voorgrond treedt een risico op ongevallen door het ontploffen van brandstoffen. Externe veiligheid is daarom een belangrijk speerpunt. Als tweede belangrijke punt is er het risico van het weglekken van gemorste vloeistoffen in de bodem. Toepassing van vloeistofdichte vloeren, aandacht voor waterafvoer e.d. zijn voor die doelgroep belangrijk. Zo kwamen er regels voor allerlei branches.



Smog treft mensen niet alleen mensen met longaandoeningen, maar ook hartpatiënten moeten opletten. Zij kunnen klachten voorkomen of verminderen als zij overmatig inspannen vermijden. (https://www.rijnmond.nl/nieuws/163523/S ... e-Randstad)

Het gebiedsgerichte milieubeleid gaat over maatwerk per gebied. De focus ligt veel meer op het beperken van negatieve effecten. Tussen verschillende regio’s in Nederland zijn grote verschillen in kwetsbaarheid voor milieudruk, en in functies die ze moeten vervullen zoals landbouw, natuur en waterwinning. Door specifiek beleid kan de overheid beter tegemoet komen aan de eisen die verschillende belangen aan de milieukwaliteit stellen en meer rekening houden met bepaalde kwetsbare functies. Een voorbeeld is de gebiedsgerichte aanpak in de Rijnmond met als dubbele doelstelling het versterken van de mainport en het verbeteren van de leefbaarheid in het Rijnmondgebied. Daartoe werden 47 extra projecten gedefiniëerd. In een evaluatie werd gesteld dat er versterkt moest worden ingezet op het realiseren van de juiste balans in de dubbeldoelstelling. De aanpak van geluidoverlast en luchtverontreiniging door het wegverkeer vormen daarin belangrijke aandachtspunten (bron: NMP3). Ik ken dit project niet, maar luchtverontreiniging is nog steeds een Rijnmonds probleem (wordt vervolgd). Verder lijkt hier al hetzelfde probleem te spelen als later in de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS): het versterken van de mainport (economische ontwikkeling) gaat de actoren gemakkelijker af dan het verbeteren van de leefbaarheid (geluidsoverlast en luchtverontreiniging) waardoor de balans zoek raakt.

De derde benadering is themagericht. Een milieuthema is de noemer van een verzameling van nauw met elkaar samenhangende milieuproblemen. Voor zover relevant komt binnen elk milieuthema de verontreiniging aan bod van de drie compartimenten lucht, water en bodem. Een thematische benadering maakt afwenteling van het ene naar het andere compartiment zichtbaar. Over de thematische benadering in een volgend bericht.

[BdO]

N.a.v. die tankstations: Ik vraag me wel eens af hoe het zou gaan als alle auto's elektrisch zijn, vooral met die accu's. Is het milieutechnisch verantwoord te regelen als er continu een stroom afgeschreven accu's verwerkt moet worden?

[Peter79]

N.a.v. die tankstations: Ik vraag me wel eens af hoe het zou gaan als alle auto's elektrisch zijn, vooral met die accu's. Is het milieutechnisch verantwoord te regelen als er continu een stroom afgeschreven accu's verwerkt moet worden?

Dit is een terecht punt: je moet naar de hele levenscyclus van zo'n auto kijken. Dit is het werk van milieukundigen die zo'n analyse maken. Een heldere uitleg is te vinden in deze link: https://auto-en-vervoer.infonu.nl/auto/ ... elijk.html
Anno nu is er dus erg af te dingen op de milieuvriendelijkheid van de electrische auto. Er moet wel uitzicht zijn op een milieuvriendelijker productie- en recyclingproces, anders is dit een doodlopende weg. Voor de accu's zijn zeldzame grondstoffen nodig, waaraan nu al tekort dreigt: https://www.ad.nl/auto/autofabrikanten- ... ae9ebac86/

Van biologische landbouw wordt gezegd dat je de wereld er niet mee kan voeden. Dat is geen reden om er dan maar niet stevig op in te zetten. Een groot aandeel biologische landbouw is sowieso positief en tegen die tijd liggen de kaarten misschien wel weer anders. Zo zie ik dat ook met een electrische auto. Door innovatie is er waarschijnlijk nog veel te bereiken, maar eerst moet er wel een bepaalde massa worden bereikt, zodat het voor allerlei partijen interessant wordt om bij te dragen aan innovatie en problemen op te lossen.

[Snelheid]

Laat men maar blij zijn met de vooruit gang ,hoe meer vooruitgang hou beter,alleen ja waar gehakt wordt zijn er splinters.
Wat meer goed rentmeesterschap zou op zijn plaats zijn derhalve.

[Tin]

Super interressant weblog, Peter!

[Peter79]

Verder over de drie benaderingen binnen het milieubeleid (doelgroepen-/gebieds-/themagericht):

Het themagerichte milieubeleid beschrijft het beleid dat is gericht op de milieuproblemen binnen de zogenoemde ver-thema's, te weten (http://www.milieufocus.nl/factsheets/v/ver-themas.html):
- verandering van klimaat
- verzuring
- vermesting
- verspreiding (van milieugevaarlijke stoffen)
- verwijdering (afvalbeheer)
- verstoring (door geluid, trilling, licht, etc)
- verdroging
- verspilling (van energie)
- verontreiniging (van de bodem)


Vermesting van het oppervlaktewater met bloei van giftige blauwalgen tot gevolg.

Deze thema’s hebben als doel om een goede kwaliteit van de leefomgeving te bereiken en de negatieve effecten op het milieu te doen afnemen. Het rijtje ver-thema’s is nog verder uit te breiden (bron: effectenindicator Alterra) om aan te geven hoe we door onze activiteiten onze leefomgeving beïnvloeden en spelen met name een rol binnen het "groene spoor" ten aanzien van de bescherming van natuurgebieden, flora en fauna:
- verlies van oppervlak
- versnippering
- verzoeting
- verzilting
- vernatting
- verandering stroomsnelheid, overstromingsfrequentie en dynamiek substraat
- verandering in populatiedynamiek
- verandering in soortensamenstelling (door bewust ingrijpen).


Een zogenaamd blauwgrasland. Deze graslanden hebben vanwege de hoge diversiteit een grote natuurwaarde, maar zijn erg gevoelig voor kleine veranderingen in de zuurgraad. Een hekje erom heen helpt niet tegen de voortdurende neerslag van verzurende stoffen via de lucht.

Hoewel we tegenwoordig niets meer horen over zure regen, bestaat het nog wel degelijk, namelijk onder het milieuthema "verzuring". Regen is neerslag en neerslag is depositie. Stikstofdepositie is niets anders dan neerslag die verzurend werkt. Dat gaat niet alleen in natte vorm ("zure regen"), maar ook in droge vorm.

[Snelheid]

https://youtu.be/orA2FcDG4Bo

De natuur in dit land is nog nooit zo mooie geweest ,zie dit.
Zure regen onzon laag allemaal stokpaardjes van klimaatgekkies,als het zo ernstig zou zijn...............je hoort ze er niet meer over.En de natuur en klimaat zijn niet maakbaar gelukkig niet,dan zou het hek inderdaad van de dam zijn.