Het grijze topic

[Storm]

@Peter79,
Kreeg net dit bericht binnen.
https://loemedia.nl/waterschap-vallei-e ... SXfhSSQ0f8

[Peter79]

@Peter79,
Kreeg net dit bericht binnen.
https://loemedia.nl/waterschap-vallei-e ... SXfhSSQ0f8

Op het kaartje dat onder het artikel staat, zie je een groot deel van de Veluwe. De zuidkant staat er helaas niet op. Je ziet vooral aan de oostzijde een heel fijnmazig net van blauwe lijntjes die van west naar oost lopen. Deze rand van de Veluwe is hoog en het hoogteverschil met de IJsselvallei groot. Dit is gunstig voor molens. De hoogte maakt dat er een grote grondwaterbel aanwezig is. Het verval zorgt voor energie die de molens aandrijft. Hier liggen dan ook de meeste sprengenbeken.



Je ziet in het midden de Hierdense beek uit het midden van de Veluwe naar het noorden lopen. Hier is het wat lager ten opzichte van de oostrand, zodat er een natuurlijk beekdal ligt. Naar het westen loopt het weer wat op, maar de dichtheid aan sprengenbeken is lager.

Het artikel meldt dat oppervlaktewater weer gebruikt mag worden, maar dat de diepe grondwaterstand zich nog maar voorzichtig herstelt. Een deel van het neerslagwater vindt zijn weg naar het oppervlaktewater en stroomt dan naar zee. Dit is dan voor het gebied verloren. Een ander deel zijgt de bodem in en vult het grondwater aan. Om water vast te houden en het grondwater aan te vullen, is het belangrijk om verliezen via het oppervlaktewater te beperken.

Een manier waarop de natuur dat kan doen, is bijvoorbeeld als er een boom in de Hierdense beek valt. Het water stagneert dan, het stijgt stroomopwaarts een beetje, totdat het water weer over of om het obstakel heen stroomt. Ook een beverdam kan dit effect hebben. Een extreme manier waarop de natuur dit kan doen, is door hoogveenvorming. Het veenmos houdt het water vast als een spons en groeit steeds naar boven door, waarbij de waterspiegel van het veen steeds verder boven de grondwaterspiegel van de omgeving uitgroeit.

Naar analogie van de boom en de bever kunnen mensen beken afdammen of verondiepen. Het water kan dan minder snel weg, waardoor het langer in het gebied verblijft en een groter deel inzijgt naar het diepe grondwater. De sprengenbeken zijn opgezet om het tegenovergestelde te doen, namelijk om zo snel mogelijk water het gebied uit te krijgen. Negatief gezegd is de sprengenkop - de plek waar het grondwater wordt aangeboord - een openstaande kraan en de sprengen zelf zijn afvoergoten. Ze zijn vaak beschoeid om het instorten van de oevers te voorkomen. Gezien de dichtheid en het vakmanschap van onze voorouders denk ik dat het verdrogend effect niet te verwaarlozen is.

[Storm]

@Peter79,
Bedankt voor jouw uitleg.

[Peter79]

In samenhang met het vorige bericht over verdroging, zal ik ook in het kader van het thema vermesting het een en ander vertellen over de landschapsgeschiedenis van Nederland. Ca 10.000 jaar geleden kwam er een einde aan de ijstijden van het Pleistoceen. Het oppervlak van Nederland dat er toen was, bestond grotendeels uit zand, stuwwallen van keileem en in Zuid-Limburg löss. In het tijdperk waarin we nu leven, het Holoceen, waren de dominante invloeden van ijs en wind verdwenen en werd deze grondslag van Nederland bedekt met begroeiing en afzettingen door de zee. In hoog Nederland ligt het zand vaak aan de oppervlakte, behalve in de beekdalen en waar nog een (voormalig) hoogveenpakket aanwezig is, maar in laag Nederland ligt dit zand onder een veen- en/of kleipakket.

Een dominant proces op landschapschaal is de stroming van water. Ik moet hier met betrekking tot water iets zeggen over flux, maar voor de duidelijkheid gaat het bij flux om een algemeen principe. Alles bevindt zich in een staat van flux. Als de influx- instroom van water - groter is dan de efflux-uitstroom - dan stijgt het waterpeil, tot een nieuw evenwicht wordt bereikt waarin influx en efflux gelijk zijn. Zo kan een obstakel in een beek, zoals boom of een beverdam, leiden tot een hogere waterstand bovenstrooms.

Water stroomt van hoog naar laag, niet alleen over de grond, maar ook door de grond. In regenwater zitten van nature weinig mineralen. Door vulkaanuitbarstingen, stofstormen etc. kan er wel wat in zitten, maar in de regel zit er in regenwater weinig meer dan opgeloste gassen die ook in de atmosfeer voorkomen. De belangrijkste daarvan is koolstofdioxide, omdat regenwater als gevolg hiervan lichtzuur is. Dit lichtzure, mineralenarme water, regent op de pleistocene bodems en wordt deels door bodem opgenomen en stroomt deels oppervlakkig af. Het regenwater in de bodem lost een heel klein deel van de daarin aanwezige mineralen op en transporteert ze naar beneden. Dat kan over korte afstand waarbij het weer in een beek komt, of het zakt over langere afstand om na duizend jaar heel ergens anders, lager in het landschap, weer op te wellen. Er was slechts een efflux van mineralen, een influx van betekenis was er niet. 10.000 jaar lang zijn met name de pleistocene zanden op deze manier verarmd en hebben een kenmerkende vegetatie verkregen die aan deze omstandigheden is aangepast.

Grondwater, zeker dat water dat lang in de grond is geweest, is mineralenrijk, maar van nature arm aan voedingsstoffen als nitraat (stikstofverbinding) en fosfaat. Op zijn weg door de bodem hebben de bacteriën de daarin aanwezige zuurstof opgebruikt, waardoor er in scheikundige termen sprake is van reducerende omstandigheden. Naast het lichtzure karakter van regenwater en de humuszuren in de wortelzone van planten, versterkt ook dit reducerende aspect de opname van mineralen door het grondwater. Plekken waar grondwater weer bovenkomt, meestal een stukje lager in het landschap gelegen, zijn soms te herkennen aan de roestkleur van het water. Het ijzer dat in de bodem onder reducerende omstandigheden is opgelost, vlokt weer uit als er zuurstof in de buurt is (oxidatie) en wat je ziet is dan ook echt roest. Op sommige plekken is die roestvorming heel sterk. Bijvoorbeeld op de Veluwe is er in de middeleeuwen 50 miljoen kilo ijzer gewonnen. Hoe dat kan, zie deze link: https://historiek.net/vroegmiddeleeuwse ... uwe/95445/


Zone in het zandlandschap waar je ijzeroer kan vinden. Voor een uitgebreide uitleg, zie: http://www.geologievannederland.nl/zwer ... n/ijzeroer

Regenwater en grondwater zijn op basis van samenstelling te beschouwen als twee verschillende soorten water. Het derde watertype is het oppervlaktewater, wat eigenlijk een mengtype is van alles (alles wat in het water valt, zoals verterende blaadjes etc) en de vergaarbak voor al het afstromend regenwater en opwellend grondwater.

Nederland bestond vroeger grotendeels uit veen. Wanneer we het fluxmodel toepassen op veen, dan betekent dat, dat er netto meer plantenmateriaal ophoopt in het veen (influx) dan dat er afbreekt. Onder invloed van regenwater en grondwater gaat veenvorming heel goed. De afbraak van organisch materiaal gaat onder zuurstofloze omstandigheden vele malen langzamer dan als er zuurstof is. Sterk opwellend grondwater zorgt ervoor dat er praktisch geen zuurstof beschikbaar is. In de aanwezigheid van (voedselrijk) oppervlaktewater ontstonden venen met grote oeverplanten zoals Riet en grote zeggen. Het veen was voldoende voedselrijk om ook bossen te dragen. Maar daar waar de invloed van het oppervlaktewater afnam, bijvoorbeeld verder van de beek af, daar nam de invloed van voedselarm grond- en regenwater toe en was onvoldoende voedsel om grote oeverplanten en bomen te dragen. Kleine zeggen en mos bepalen daar het beeld. Alle venen waar oppervlaktewater en grondwater de ontwikkeling van het veen bepalen, worden laagvenen genoemd.




[youtube]https://www.youtube.com/watch?v=bz0KN-ch5YU[/youtube]
Op kleine schaal kan je soms ervaren wat het is om op een drijvend veenpakket te lopen.




Een bijzonder verschijnsel dat nu heel zeldzaam is, is dat het laagveen, met name in laag Nederland, dreef op een laag van prut. In de winter als er veel water was, dan ging het veen mee omhoog, terwijl het veenpakket in perioden met weinig water de vaste bodem raakte. In tijden van storm kon zo’n stuk veen losslaan en aan de andere kant van een meer weer vastgroeien. Auke van der Woud beschreef in zijn boek Het lege land hoe daar vroeger processen over werden gevoerd. De bovenkant van een dergelijk veenpakket staat niet meer onder invloed van grondwater en steeds minder onder invloed van oppervlaktewater. Dat betekent dat regenwater de dominante factor wordt. Zo konden op deze laagvenen hoogvenen ontstaan, net als er, meestal onder andere omstandigheden, in hoog Nederland ook hoogvenen ontstonden.


De zonnedauw is een plantje dat met zijn kleverige blaadjes diertjes vangt om in een voedselarm milieu toch voldoende voedingsstoffen te kunnen opnemen.

Grondwater en regenwater zijn van nature voedselarm. Alle gebieden die onder invloed van grondwater en regenwater staan, maar weinig onder invloed staan van voedselrijk oppervlaktewater (of ontstaan door afzetting van klei door voedselrijk oppervlaktewater) zijn gevoelig voor vermesting via de lucht. De kenmerkende planten en de daarvan afhankelijke dieren zijn aangepast aan voedselarme omstandigheden.

Uiteraard is oppervlaktewater ook gevoelig voor vermesting. Als vergaarbak van alles vangt het al het afstromend water op uit de agrarische en bebouwde/verharde omgeving, (gezuiverd) rioolwater en industriële lozingen. Vermesting vanuit de lucht zal daaraan een maar beperkte bijdrage leveren.

Een tweede bijdrage over vermesting volgt nog.

[Peter79]

Planten hebben voedingsstoffen nodig om te groeien. Naast water en kooldioxide zijn de belangrijkste elementen stikstof, fosfor en kalium, oftewel de N-P-K’tjes. Fosfaat (P) is een meststof die met name via het oppervlaktewater voor vermesting zorgt. Stikstof (N) doet dat ook, maar zal ik hier in het kader van luchtverontreiniging bespreken. Van vermesting door kalium (K) is voor zover ik weet, in de Nederlandse situatie, geen sprake (vanuit het verleden werd er vanuit de Franse kalimijnen zout in de Rijn geloosd. Hoewel kalium daarvan deel uitmaakte (ca 13%), betrof het negatieve effect voornamelijk verzilting van de uiterwaarden).

Planten kunnen stikstof op verschillende manieren opnemen. Ammoniak (NH3) kan door de bladeren direct worden opgenomen en lost op in de vorm van ammonium (NH4+). In de bodem en in regenwater lost ammoniak op in water en wordt dan als ammonium door bodemorganismen omgezet in nitraat (NO3-) of door de wortels opgenomen. Stikstofoxiden (NOx) worden in de bodem omgezet in nitraat. Nitraat wordt in de wortels door de plant opgenomen.

Schimmels en planten werken in de natuur vaak samen. Schimmeldraden (mycorrhiza) zijn veel beter dan wortels van planten in staat om voedingsstoffen uit de bodem op te nemen. De wortels en schimmeldraden groeien innig in elkaar en wisselen voedingsstoffen uit: in ruil voor de suikers die de plant via fotosynthese in de bladeren maakt, krijgt de plant van de schimmel voedingsstoffen terug. In deze link een wat uitgebreidere uitleg: https://downtoearthmagazine.nl/goed-nie ... men-terug/. Voor korstmossen geldt een zelfde verhaal. Deze plakkaatachtige groeisels bestaan uit een eencellige plantje (alg) en een schimmel - zo geïntegreerd dat je ze niet uit elkaar kan halen. Onder invloed van luchtvervuiling gingen veel schimmels en korstmossen sterk achteruit (hoewel sommige korstmossen juist toenamen). Een verklaring is dat het evenwicht in de samenwerking verstoord wordt, waardoor de plant de schimmel minder nodig heeft. Het kan ook zijn dat het schimmeldeel gevoeliger is. Inmiddels lijkt het met beide groepen beter te gaan, na het afnemen van de ergste stikstofbemesting uit de lucht.


Zonder mycorrhiza (schimmeldraden) zou de wereld er anders uitzien. Kalkgraslanden met daarin allerlei bloemen en kruiden zullen minder soortenrijk worden omdat de planten met het sterkste eigen wortelnetwerk, zoals grassen, gaan overheersen. Links met mycorrhizaschimmels, rechts zonder. Bron (ook lezenswaardig over mycorrhiza: https://www.nemokennislink.nl/publicati ... 099abed29/)

Het gekke is - of misschien juist niet - dat nu de sterfte van de eiken gaat opvallen. Eiken hebben een grote diversiteit aan mycorrhiza-schimmels. Als je ergens een vliegenzwam ziet, dan staat er meestal of een berk of een eik in de buurt. Behalve voedingsstoffen leveren mycorrhiza waarschijnlijk ook een soort bescherming voor de wortels van de eik. Dus als het slecht gaat met de mycorrhiza’s, dan lopen ook de eiken gevaar. En dat is wat nu zichtbaar wordt. De effecten zijn fors. In Nationaal Park de Maasduinen wordt het aandeel dode eiken op 40 % geschat, terwijl het aandeel minder vitale eiken op 30-40% wordt geschat. Stikstof is waarschijnlijk een belangrijke oorzaak daarvan.

Bij de samenwerking tussen planten en schimmels gaat het om verschuivingen in de samenwerking. Maar naast samenwerking is ook concurrentie een belangrijke factor in de natuur. Een hoge biodiversiteit aan planten is te vinden onder gematigde omstandigheden. Enerzijds moeten stressfactoren (bijvoorbeeld zout) niet teveel aanwezig zijn, want dan zijn er maar enkele specialisten die onder die omstandigheden kunnen leven. Anderzijds moet er niet teveel voeding aanwezig zijn, want dan winnen de plantensoorten die het snelste kunnen groeien. Als stikstof toeneemt winnen grasachtigen het van de kruiden. Men spreekt dan van vergrassing. Heel zichtbaar wordt dit op de heide. De heideplanten worden overwoekerd door gras. Grassen zijn in de concurrentie sterker geworden en de heideplanten zijn als gevolg van de stikstof minder vitaal, waardoor een paarse heide in een aantal jaren grasgroen wordt (bron: https://www.nu.nl/weekend/5995832/de-sc ... urant.html):


In 2009 was dit nog heide, maar in tien jaar tijd is het alleen maar gras geworden (Kampina, Noord Brabant).

In de duinen zorgt het verzurend effect dat stikstof ook heeft, voor dubbele bemesting. De smalle duinstrook van Zeeland tot Den Helder en voortgezet langs de Waddeneilanden is in veel opzichten vergelijkbaar met de hogere gronden: zandgronden die van nature vrij voedselarm zijn. Doordat zanddeeltjes ten opzichte van klei vrij grof zijn, is er minder oppervlak waaraan voedingsstoffen en mineralen kunnen binden. Een duidelijk verschil is dat de kustduinen kalkrijk zijn. Er zijn wel grote verschillen. De binnenduinen van o.a. Terschelling zijn qua kalk haast vergelijkbaar met de hogere zandgronden. Daarentegen is de zeereep wel weer kalkrijk. Ten zuiden van het Noord-Hollandse Bergen zijn de meeste binnenduinen ook nog behoorlijk kalkrijk. Deze duinen bevatten een zeer soortenrijke plantengroei. In deze kalkrijke duinen gaat de bemesting dubbel op. Stikstof uit de lucht zorgt voor de nodige N-bemesting. Door de kalk in de bodem wordt verzuring van de bodem vertraagd, maar ondertussen komt aan het kalk gebonden fosfaat vrij die ook bemestend werkt (P-bemesting). Ooit werden er aardappels geteeld in de Amsterdamse Waterleidingduinen. Het vrijkomen van fosfaat door verzuring heeft bijgedragen aan de teelt. De oude aardappelakkers zijn herkenbaar omdat ze sterker ontkalkt zijn dan de omgeving. Het vermestend effect nu blijkt uit de vergrassing en verstruiking en werkt door in de voedselketen, zodat ook de damhertenexplosie in de waterleidinduinen te beschouwen is als een vermestingseffect.


Op het Groot Zwarteveld in de Amsterdamse Waterleidingduinen werden vroeger aardappels verbouwd. Op de foto zie je zo'n oud aardappel-teelveldje. Zoals je kunt zien ligt het wat verdiept in het landschap; de reden is dat de boer zijn veldjes steeds verder moest afgraven om bij het grondwater te komen. Door de waterwinning is in die tijd het grondwaterpijl flink gezakt! De duinen "verdroogden""... Door het huidige beleid is het grondwaterpeil nu weer fors gestegen waardoor de toenmalig afgegraven landjes nu onder water staan...( https://awd.waternet.nl/item/#!/21039-geschiedenis).

(wordt vervolgd)

[Peter79]

Vermesting staat ook bekend onder de noemer eutrofiëring. Interne eutrofiering betekent dat voedingsstoffen die in het ecosysteem al aanwezig zijn maar niet beschikbaar zijn voor planten, (versneld) beschikbaar komen als gevolg van een bepaalde verstoring. Zo is het beschikbaar komen van fosfaat in de duinen (vorig bericht) als gevolg van het verzurende effect van stikstof een vorm van interne eutrofiering. Een ander voorbeeld van interne eutrofiering, zoals het vaak gebruikt wordt, is het gevolg van verdroging. Als de waterstand in veengebieden zakt, wordt het verdrogende veen als het ware verbrand: een deel van de elementen komen terecht in planten en een deel, met name kooldioxide, gaat de lucht in. In het veen zijn voedingsstoffen aanwezig die dan beschikbaar komen voor planten en micro-organismen, waardoor netto een vermestend effect optreedt. Dit soort processen is te vergelijken met een dominospel: één blokje valt om, maar brengt ook andere blokjes in beweging.

In het vorig bericht is tevens genoemd de verschuivingen in relaties van planten en schimmels, veranderde samenwerking en concurrentie. Maar het werkt ook door in de voedselketen. Op de Veluwe is de samenstelling van eikenbladeren onderzocht in relatie tot rupsenvraat en bodemeigenschappen. Uit de studie blijkt dat eikenbladeren op voedselrijkere, gebufferde bodemsoorten de extra stikstof omzetten in aminozuren en eiwitten, die door planteneters gebruikt worden als voedingsstoffen. Op mineraalarme, meer zure bodems wordt de extra stikstof in andere stikstofhoudende chemische verbindingen omgezet, samengevat onder de term Non Protein Nitrogen (NPN). Vermoedelijk zijn er op arme bodems te weinig minerale voedingstoffen, waardoor de bomen de stikstof niet voor hun groei kunnen aanwenden. De gevormde NPN kan niet worden afgebroken door herbivoren en kan zelfs giftig zijn, waardoor de voedselkwaliteit van de bladeren afneemt. (Bron: https://www.naturetoday.com/intl/nl/nat ... ?msg=19545).


Rups van de Veenbesparelmoervlinder op voedselplant (Kleine veenbes).

Dit probleem speelt niet alleen bij eikenbladeren, maar er zijn ook andere voorbeelden. Rupsen van de Veenbesparelmoervlinder blijken beter te groeien wanneer zij jonge blaadjes van Kleine Veenbes uit een hoogveen in de Belgische Ardennen te eten krijgen dan wanneer zij jonge veenbesblaadjes krijgen uit een Drents hoogveentje, waar de invloed van gebufferd grondwater [dat negatieve effecten van stikstof afzwakt] veel geringer is. Welke verschillen in bladkwaliteit hiervoor verantwoordelijk zijn, is nog niet opgehelderd. (Bron: https://www.hoogveenherstel.nl/uitgebre ... antasting/). Ook voor een sprinkhaansoort in relatie tot de voedselplant Buntgras is dit effect aangetoond. Voorbeelden zijn nog schaars, dit soort onderzoek is nog maar net begonnen (Bron: https://www.stichting-bargerveen.nl/wp- ... rt_DLN.pdf).


Een vrouwtje Zandhagedis, aan de buik te zien vol eieren, graaft haar eieren in.

Een belangrijk indirect effect dat met name koudbloedige dieren zoals slangen, hagedissen en insecten en andere ongewervelde dieren treft, is dat de vegetatie dichtgroeit. Koudbloedige dieren hebben open plekjes nodig die snel opwarmen, waardoor de dieren daar de lichaamstemperatuur kunnen bereiken die ze nodig hebben om actief te zijn en waar hun eitjes op temperatuur komen. In een dichte vegetatie is het koeler en vochtiger.

Tenslotte is stikstof niet alleen een vermestende of verzurende stof, maar blijken stikstofverbindingen in de plant ook te fungeren als hormoon of signaalstof die de plant aanzetten om te groeien. Ook dit is recent bekend geworden en volop in onderzoek. Op de kwetsbare hoge gronden zien we veel verschillende effecten tegelijk optreden. De toegenomen groei treedt het meest in het zicht, maar al die kleine verschuivingen samen kunnen ook een sneeuwbaleffect geven. Dan gaan we er gemakshalve van uit dat de gebufferde/mineralenrijkere gronden veerkrachtig genoeg zijn om de stikstofload te verwerken. Of dat wel zo is, zal de toekomst uitwijzen.

[Storm]

Wow!! Alleen de foto's al.

[Mart]

Mee eens. Geweldig informatief en eveneens aantrekkelijk vormgegeven met zoveel mooie fotos. Ben een geïnteresseerde meelezer van dit topic.

[Peter79]

Dank voor het compliment
Het oog wil ook wat; ik zou nog wel meer willen plaatsen, maar tijd is kostbaar.

Dan toch even een opmerking:
(nagenoeg) alle foto's komen van andere websites. Omdat ik geen commercieel belang nastreef en ik de websites naar mijn oordeel niet onevenredig benadeel, denk ik dat het kan vanuit het oogpunt van copyrights. De bron van de foto's is in bijna alle gevallen te vinden via de eigenschappen van de foto en anders via een link in de tekst.

[Snelheid]

Tja er zijn heide gebieden die graslanden of zandverstuiving.In de duinen de halfwilde kat,maar dan raakt de Nederlander in paniek..................en dat is nou natuur die haar eigen gang gaat,niks mis mee dat heide gras wordt en ergens anders weer moeras ontstaat,men zou de natuur(die er in NL niet )met rust laten ,wellicht krijgt men dan echte natuur in dit land.

[Peter79]

Tja er zijn heide gebieden die graslanden of zandverstuiving.In de duinen de halfwilde kat,maar dan raakt de Nederlander in paniek..................en dat is nou natuur die haar eigen gang gaat,niks mis mee dat heide gras wordt en ergens anders weer moeras ontstaat,men zou de natuur(die er in NL niet )met rust laten ,wellicht krijgt men dan echte natuur in dit land.

Voor mij is dan ook de motivatie voor natuurbescherming ethisch en esthetisch van aard. In de biodiversiteit zie ik de letters van Gods handschrift en ik voel mij als mens verantwoordelijk voor de dieren- en plantenwereld die niet voor zichzelf kan opkomen. Dat we alles laten verpieteren en uiteindelijk zelf ten ondergaan, dat zij zo, maar heeft niet mijn instemming.

[Snelheid]

Tja er zijn heide gebieden die graslanden of zandverstuiving.In de duinen de halfwilde kat,maar dan raakt de Nederlander in paniek..................en dat is nou natuur die haar eigen gang gaat,niks mis mee dat heide gras wordt en ergens anders weer moeras ontstaat,men zou de natuur(die er in NL niet )met rust laten ,wellicht krijgt men dan echte natuur in dit land.

Voor mij is dan ook de motivatie voor natuurbescherming ethisch en esthetisch van aard. In de biodiversiteit zie ik de letters van Gods handschrift en ik voel mij als mens verantwoordelijk voor de dieren- en plantenwereld die niet voor zichzelf kan opkomen. Dat we alles laten verpieteren en uieindelijk zelf ten ondergaan, dat zij zo, maar heeft niet mijn instemming.

Wij zijn het geheel met je een @Peter79.Dat verpieteren is dat de mens maar ingrijp in de natuur en daarbij de dieren het leven zeer moeilijk maken.Wij zijn dan ook van mening handen af van de natuur laat het gaan en je krijgt biodiversiteit.
Voorbeeld hier ter plaatse ging een bejaardenhuis dicht eigendom van de Lutherse Kerk,het pand was van vorige vorige eeuw,daarbij een heel grote tuin,aan de tuin werd niets meer gedaan het pand heeft jaren leeg gestaan voor dat het afgebroken werd en de tuin was een wild tuin geworden met salamanders kikkers vissen die er nooit waren in de grote vijver enz enz enz......... dus bepleiten wij laat de natuur met rust en je krijgt echte natuur met alle pracht van die natuur.

[Peter79]

Tja er zijn heide gebieden die graslanden of zandverstuiving.In de duinen de halfwilde kat,maar dan raakt de Nederlander in paniek..................en dat is nou natuur die haar eigen gang gaat,niks mis mee dat heide gras wordt en ergens anders weer moeras ontstaat,men zou de natuur(die er in NL niet )met rust laten ,wellicht krijgt men dan echte natuur in dit land.

Voor mij is dan ook de motivatie voor natuurbescherming ethisch en esthetisch van aard. In de biodiversiteit zie ik de letters van Gods handschrift en ik voel mij als mens verantwoordelijk voor de dieren- en plantenwereld die niet voor zichzelf kan opkomen. Dat we alles laten verpieteren en uieindelijk zelf ten ondergaan, dat zij zo, maar heeft niet mijn instemming.

Wij zijn het geheel met je een @Peter79.Dat verpieteren is dat de mens maar ingrijp in de natuur en daarbij de dieren het leven zeer moeilijk maken.Wij zijn dan ook van mening handen af van de natuur laat het gaan en je krijgt biodiversiteit.
Voorbeeld hier ter plaatse ging een bejaardenhuis dicht eigendom van de Lutherse Kerk,het pand was van vorige vorige eeuw,daarbij een heel grote tuin,aan de tuin werd niet meer gedaan het pand heeft jaren leeg gestaan voor dat het afgebroken werd en de tuin was een wild tuin geworden met salamanders kikkers vissen die er nooit waren in de grote vijver enz enz enz......... dus bepleiten wij laat de natuur met rust en je krijgt echte natuur met alle pracht van die natuur.

Dan hebben we ergens wel een raakvlak. Onder het mom van stikstofbestrijding wordt er ontzettend veel geplagd, stuifzanden gemaakt, etc. Terwijl het ten eerste dweilen met de kraan open is (zolang stikstof aan de bron niet bestreden wordt blijf je aan het plaggen) en ten tweede is er al natuur op die plek die je om zeep helpt voor iets dat meer met roofbouw uit het verleden te maken heeft dan met echte natuur.

[BdO]

handen af van de natuur laat het gaan en je krijgt biodiversiteit.

Veel van ons handelen is niet gericht op iets veranderen aan natuur, maar juist in dát handelen is vernietiging van natuur vaak wel het bijproduct.

Trajecto: Er is een afsplisting gemaakt voor een apart topic dat hierop doorgaat: Het economisch handelen van de mensheid

[Peter79]

Dank je wel Trajecto.

De reactie van gisteren plaats ik hier (half) terug:

Voor vandaag even een filmpje van een conflict tussen grijs en groen: windmolens die vanuit het oogpunt van klimaat en grondstoffengebruik worden ingezet, zijn gehaktmolens voor trekvogels. Het wordt hier heel duidelijk uitgelegd.

[youtube]https://www.youtube.com/watch?v=SJCbwJn ... dium=email[/youtube]

[Peter79]

PFAS

Vanwege de actualiteit kan ik niet zwijgen over PFAS. Ik had daar tot zeer kort geleden nog nooit van gehoord. Vandaar ook een bijschrift in een eerdere bijdrage van deze blog die ik anders geformuleerd zou hebben met de kennis van nu:

Melkkoeien bij een boerderij in Maine, Verenigde Staten. De boerderij werd gesloten omdat er hoge gehalten aan gif in de melk werden gevonden. Gif uit rioolslib zal in Nederland, als de regels gevolgd worden, niet in de voedselketen kunnen komen. In veel Amerikaanse staten is de regelgeving nog niet zover (https://www.theguardian.com/environment ... -pollution).

Dit gif betreft PFAS. PFAS is een verzamelnaam en staat voor poly- en perfluoroalkylstoffen. Deze groep chemische stoffen is door mensen gemaakt en komt van nature niet voor in het milieu. PFAS kunnen een negatief effect hebben op milieu en gezondheid. Bekende voorbeelden van PFAS zijn PFOA perfluoro octanoic acid (perfluoroctaanzuur), PFOS perfluoroctaansulfonaten (perfluoroctaansulfonzuur) en GenX-stoffen. Hoeveel verschillende PFAS'en er door mensen zijn gemaakt, is niet precies bekend. De OESO Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling heeft vastgesteld dat er ruim 4000 PFAS’en bestaan, maar mogelijk zijn het er meer. Ook is binnen de wetenschap nog onduidelijkheid over welke stoffen precies PFAS zijn en welke niet.


Een waarschuwingsbord langs de Huron-rivier in de Verenigde Staten. Hebben ze het in Amerika toch beter in het vizier of is het daar gewoon erger?

PFAS hebben handige eigenschappen: ze zijn onder andere water-, vet- en vuilafstotend. Ze zitten in verschillende producten, waaronder smeermiddelen, voedselverpakkingsmaterialen, blusschuim, antiaanbaklagen van pannen, kleding, textiel en cosmetica. Ook worden ze gebruikt in verschillende industriële toepassingen en processen. Mogelijk wordt PFAS ook nog op andere manieren gebruikt. De stoffen komen in het milieu door emissies uit fabrieken die de stoffen maken of gebruiken. Ook kan het in het milieu komen door gebruik van PFAS-houdende producten, zoals blusschuim, impregneermiddel voor textiel, smeermiddelen, of als PFAS-houdende producten bij het afval terecht komen.(Bron: https://www.rivm.nl/pfas)

Met andere woorden, het is een janboel, het zit overal in en we weten er eigenlijk weinig van. Hoe kon het opeens zo actueel worden? Zeer lezenswaardig is dit artikel: https://nos.nl/artikel/2308186-pfas-van ... nkind.html. In dit artikel staat: Bij de huidige PFAS-impasse wreekt zich ook dat de prioriteit van de overheid de afgelopen jaren niet meer bij de bodem lag, stelt Hans Slenders van het Expertisecentrum PFAS. "In ons land is na het gifschandaal in Lekkerkerk in de jaren 80 heel veel grond gesaneerd. We hadden veel geïnvesteerd in die schoonmaakoperatie en we hadden het idee dat we wel zo'n beetje klaar waren."




Plaatje bioaccumulatie:
https://mediad.publicbroadcasting.net/p ... lation.jpg
Accumulatie van gif via de voedselketen. PFAS komt gemakkelijker het lichaam in dan dat het er weer uitgaat, en hoopt zich dus op.





Toen kwam rond 2012 de kennis over PFAS in de bodem opzetten. Slenders: "Maar de focus lag daar niet meer, en de overheid ging er in het begin vanuit dat het alleen een lokaal probleem was, niet landelijk. En kwam dus niet direct in actie."

De afgelopen jaren kwam de prioriteit terug, dankzij uitgebreid speurwerk van journalistiek platform Follow the Money en op verzoek van lokale en regionale overheden. Verschillende provincies en gemeenten kampten namelijk met PFAS-problemen, maar er was geen landelijk beleid.

Dat leidde uiteindelijk tot een tijdelijke norm voor het toegestane percentage PFAS in de grond. De aanzet kwam afgelopen april, toen het RIVM een rapport over de risicogrenzen naar buiten bracht voor PFOA, PFOS en GenX. Staatssecretaris Van Veldhoven van Infrastructuur en Waterstaat stelde die tijdelijke norm uiteindelijk in juli.

Sinds 1 oktober mag in natuur- en landbouwgrond niet meer dan 0,1 microgram PFAS per kilo zitten. De pijn voor de bouwsector zit hem erin dat grond, slib of zand nauwelijks mag worden afgegraven en vervoerd als het boven die norm uitkomt. Dat leidt onder meer tot vertraging bij bouwprojecten.

Die tijdelijke landelijke norm van 0,1 is de laagste concentratie die je kan meten. "Als je het kan meten, dan moet je er wat mee", legt Arjen Wintersen van het RIVM uit. "Dat is om te voorkomen dat PFAS-houdende grond ergens wordt heengebracht waar het nog niet is."


Tefal, je denkt ook aan alles

Vorige week hoorde ik op de radio dat de concentratie PFAS in ons bloed hoger is dan deze norm voor de bodem. We lopen dus weer gigantisch achter de feiten aan. Als je gaat eten koken, dan is er enige kans dat je in je pan een antiaanbaklaag van teflon hebt. Teflon is één van de PFAS. Voor de duidelijkheid, teflon heeft niets met Tefal te maken, van die reclames: De Teflon antiaanbaklaag wordt dus niet door Tefal geproduceerd en ook niet gebruikt. Tefal maakt cookware producten met antiaanbaklagen die als basis PTFE hebben. Dit is een volkomen veilige stof die gebruikt wordt voor het maken van een antiaanbaklaag. PTFE wordt zelfs veel gebruikt in de medische sector om bijv. hartsimulators te bedekken, om slagaders te vervangen en zelfs protheses te bekleden.( https://www.tefal.nl/over-tefal/ons-engagement). Of er bij het koken PFAS vrijkomen? Er schijnt Zwitsers onderzoek te zijn waarin het is vastgesteld, maar ik kan het niet vinden. Het televisieprogramma Radar schreef in 2017 een artikel over beschadigde antiaanbaklagen, maar daarin komt de kwestie niet naar voren: https://radar.avrotros.nl/nieuws/item/z ... aanbakpan/. In elk geval biedt de onrust weer een markt voor keramische en rvs-pannen.

[Trajecto]

Uit de dingen die je hier zegt, en uit wat ik op sites zie als https://www.trouw.nl/rubrieken/het-chem ... gle.com%2F en https://www.rivm.nl/pfas lees, meen ik te kunnen afleiden dat je bij een pan van Tefal redelijk zeker kunt zijn dat een gezondheidsrisico minimaal is (al word ik bij het claimen van een 100% veilig door een fabrikant -- nu dus Tefal -- altijd enigszins sceptisch) maar dat bij een pan met antiaanbaklaag van een ander fabricaat het weleens anders kan liggen aangezien de antiaanbaklaag niet gelijk zal zijn aan de door Tefal ontwikkelde en dat er dan een hoger risico zeker mogelijk is.
Heb ik dat juist begrepen?

[Peter79]

Uit de dingen die je hier zegt, en uit wat ik op sites zie als https://www.trouw.nl/rubrieken/het-chem ... gle.com%2F en https://www.rivm.nl/pfas lees, meen ik te kunnen afleiden dat je bij een pan van Tefal redelijk zeker kunt zijn dat een gezondheidsrisico minimaal is (al word ik bij het claimen van een 100% veilig door een fabrikant -- nu dus Tefal -- altijd enigszins sceptisch) maar dat bij een pan met antiaanbaklaag van een ander fabricaat het weleens anders kan liggen aangezien de antiaanbaklaag niet gelijk zal zijn aan de door Tefal ontwikkelde en dat er dan een hoger risico zeker mogelijk is.
Heb ik dat juist begrepen?

Dat klopt. Ik heb het voorbeeld van de pannen erbij gehaald om te illustreren hoe dicht de gewraakte stoffen bij onze voedselopname kunnen zijn. Ik heb niet willen suggereren dat we er een risico mee lopen, want dat weet ik niet. Het schijnt dat alleen als je de pannen veel heter laat worden dan de gebruikelijke bak- en braadtemperatuur dat er stoffen kunnen vrijkomen. Wel is de verdachtmaking een verkoopargument voor andere soorten pannen. Die schuiven teflon en PTFE (de stof van tefal) op één hoop als te vermijden stoffen.

Ik word er wel een beetje moedeloos van. Welke stoffen zijn er nou niet in ons bloed te vinden. Om ons brood hebben we altijd een plastic broodzak (sinds kort soms een stoffen tasje van onze bakker). Op die manier worden we ook continu blootgesteld aan weekmakers in plastic. Maar vroeger was het echt niet beter en werden we blootgesteld aan andere risicofactoren.

In dit artikel wordt trouwens gesteld dat PFAS mogelijk niet schadelijk is: https://www.nrc.nl/nieuws/2019/11/08/li ... k-a3979651. Vanwege de betaalmuur kan ik het zelf niet lezen. Bijschrift op Twitter: Prof @martijnkatan dook in de literatuur over #PFAS. En raakte "enigszins verbouwereerd". Want "de conclusie van het wetenschappelijk onderzoek is namelijk dat PFAS weinig of geen effect heeft op de gezondheid van de mens." Althans voor zover bekend.
Daar kan dit dan weer tegen in worden gebracht: For Decades, Polluters Knew PFAS Chemicals Were Dangerous But Hid Risks From Public. https://www.ewg.org/pfastimeline/

Dit weekend heb ik mijn zwager helpen scheppen. Hij heeft vele kuubs grond die de aannemer vanwege PFAS niet meer uit zijn tuin wilde meenemen. De gemeente vraagt 20 cent per kilo, wat hem duizenden euro's zou gaan kosten. We hebben nu een bult verplaatst omdat er vandaag een stratenmaker komt. Ik zal waarschijnlijk wat kuubs van hem gaan overnemen.

[Storm]

@Peter79,
Ik wil niet teveel "inbreken" maar ik las dit vanmorgen. Giftige stoffen in de bodem ook slecht voor regenwormen.
https://www.nporadio1.nl/natuur-milieu/ ... kfg8TgYNq8

[Peter79]

@Peter79,
Ik wil niet teveel "inbreken" maar ik las dit vanmorgen. Giftige stoffen in de bodem ook slecht voor regenwormen.
https://www.nporadio1.nl/natuur-milieu/ ... kfg8TgYNq8

Regenwormen zijn bij uitstek ecosysteembouwers. Het doorwoelen van de grond door dieren heet bioturbatie en het is van groot belang voor het fungeren van het ecosysteem. Een gezond bodemecosysteem is de basis van de biologische landbouw. In de Oostvaardersplassen is aangetoond dat de interactie tussen grazers, mest en bodem tot een hogere grasproductie leidt dan in de landbouw wordt gehaald. Het Wild zwijn is Nederlands grootste bioturbator, een natuurlijke ploeg. In veel natuurgebieden missen we de activiteit van dit dier (o.a maken van "zaaibedden"), omdat hij er niet mag leven. Er is veel te zeggen over dit onderwerp, maar voor dit topic hou ik het er maar bij dat veel van die dingen ("gif is slecht voor het ecosysteem") volgens mij al decennia door de milieubeweging worden geroepen en het verbaast me wel enigzins dat er nu pas onafhankelijk onderzoek beschikbaar is waaruit dit ook blijkt.

Ik ben blij dat er nu een klimaattopic is, viewtopic.php?f=97&t=3833. Binnen het milieubeleid ken ik dit onderwerp niet zo goed. Een voorbeeld is het verstrekken van energielabels, waardoor men keuzes kan maken.

Daarnaast vind ik klimaat een lastig onderwerp. Het speelde dus al wel een rol in het beleid vanaf begin jaren '90, maar in mijn perceptie van de milieuproblemen toendertijd ontbreekt het onderwerp klimaat geheel. Het was voor het publiek denk ik nog te vaag. Ook tijdens mijn biologiestudie vanaf 1997 werd de menselijke rol bij klimaatverandering sterk genuanceerd. In de film An inconvenienth truth van Al Gore (2006) zaten voor zover ik mij van toen herinner ook storende fouten die de geloofwaardigheid niet ten goede kwamen. Inmiddels is klimaat bij een breed publiek bekend, mijns inziens doordat ieder kan zien dat ons weer verandert, dat gletschers smelten en ook door het steeds herhalen van de boodschap. Voor zover ik weet, is er nog geen versnelde zeespiegelstijging geconstateerd. Nederlanders leven al eeuwen met een stijgende zeespiegel. Daarmee blijft klimaatverandering in relatie tot menselijk handelen voor mij iets ongrijpbaars hebben. Verandering in de natuur is nu eenmaal normaal, er zijn maar weinig dingen die hetzelfde blijven.

Ik hoop volgende week weer een onderwerp uit het milieubeleid te belichten.

[Snelheid]

https://youtu.be/lDfA4FcyWRw

In het grijze topic is dit geheel op zijn plaats zeer zeker in dit mooie jaargetijden en heerlijke feestmaanden van november en december

[Peter79]

https://youtu.be/lDfA4FcyWRw

In het grijze topic is dit geheel op zijn plaats zeer zeker in dit mooie jaargetijden en heerlijke feestmaanden van november en december

Bij de winterdag geeft de technologie nog enige structuur: hoogspanningsleiding, treinspoor, asfalt, tractor...

[Snelheid]

https://youtu.be/lDfA4FcyWRw

In het grijze topic is dit geheel op zijn plaats zeer zeker in dit mooie jaargetijden en heerlijke feestmaanden van november en december

Bij de winterdag geeft de technologie nog enige structuur: hoogspanningsleiding, treinspoor, asfalt, tractor...

Klopt;men zou dan kunnen zeggen zie de vooruitgang en de beschaving;tevens de natuur en het klimaat zijn onverstoorbaar.

[modbreak Trajecto] Dit gaat echt niet. Peter79 vertelt en leert ons hier over wat er gebeurt in de natuur en hoe daar verschillende stoffen van invloed zijn. Deze leerzame forumreeks verstoren en beweren dat het helemaal niets uitmaakt met wat de mensen ("onze beschaving") er doen -- de mensheid stoffen loost in het milieu -- en gaan beweren dat natuur en klimaat geheel onverstoord hetzelfde blijven -- ondanks al die ingrepen en verbreiden van afvalstoffen waarvan sommige normaal gesproken helemaal niet in de natuur aanwezig waren -- is sowieso al niet toelaatbaar. Hier binnen deze serieuze reeks is het extra storend en hier wordt dan nu ook drastisch ingegrepen.
Maatregel: Vanaf dit moment kun je niet meer posten in het subforum waarin dit topic loopt, Snelheid.

[Peter79]

Ook deze week sla ik even over. Inmiddels de tweede antibioticakuur achter de rug voor een infectie aan mijn luchtwegen. Dit najaar houdt het maar niet op met de ziektedruk. Al dat gekwakkel werkt niet goed voor de schrijverij.

Ik lees wel veel. Mijn volgende bijdrage moet gaan over de geschiedenis van de mestwet tot aan de PAS. Het verhaal van boer Kok uit Hoogland bij Amersfoort speelt in die tijd.

Kok is van het bouwjaar 1935. Hij groeide op als boerenzoon in Hoogland. Ze hadden thuis koeien, kippen, varkens en pleegden akkerbouw. Toen hij al in zijn tienerjaren ging meewerken op het land kregen zijn vader en hij al gauw meningsverschillen. ,,De eerste keer herinner ik me nog goed. Ik was 14 jaar en ik moest zaaizaad mengen met een kwikhoudend middel tegen schimmels en ongedierte. Het eerste wat ik deed, was op het pakje kijken: daar zag ik een doodshoofd staan. Toen deed ik een zakdoek voor mijn neus, want ik wil die troep niet inademen. Toen zei mijn pa: waarom doe je dat? Dat heeft de wetenschap toch voor ons gemaakt? Hij vond dat ik zeurde.’’

In 1971 overleed zijn vader en nam Kok het bedrijf over. Het jaar daarvoor stopte hij al met bestrijdingsmiddelen. Later gingen ook antibiotica en kunstmest de deur uit. Hij ging biologisch-dynamisch boeren, met oog voor de natuur. ,,Veel familieleden waren ook boer en die vonden het maar raar wat ik deed. Maar ik heb nooit getwijfeld aan mijn gelijk. Als ik bij hen het weiland inliep, lag er een biljartlaken zonder ook maar één plukje onkruid. Bij mij in het weiland waren volop bloemen, kruiden en insecten te vinden.’’

In de jaren 90 kreeg kok een hoogoplopend conflict met de overheid over het uitrijden van mest. Het werd zelfs hoofdonderwerp in de met veel lof ontvangen documentaire De Kleine Oorlog van boer Kok, die in 2009 werd uitgezonden op landelijke televisie. Maar Kok wist ook mensen tegen zich in het harnas te jagen met zijn tegendraadse opvattingen over antibiotica in dierenvlees en het gebruik van landbouwgif, kunstmest en krachtvoer. Middelen die de landbouw veel efficiënter hebben gemaakt, maar tegelijkertijd veel negatieve gevolgen hebben voor het milieu.

(lees het hele artikel: https://www.ad.nl/dossier-weekend/boer- ... ~a42003a1/)

De documentaire (meer dan een uur): https://www.npostart.nl/2doc/14-01-2015/VPWON_1239407

[Petra]

Beterschap!