Prediker, de natuurlijke en de geestelijke mens

[Peter79]

In een ander topic wordt gesteld dat Prediker de reflectie is van een natuurlijke, niet geestelijke mens.
Misschien is de redenering dat de Geest in de tijd van Prediker nog niet was uitgestort. En als de Geest in het oude testament iemand aangreep, was dat misschien een andere geest.

Ik denk dat het niet zinvol is om over de auteur van Prediker te spreken, maar wel over de inhoud van het boek. De vraag is dan of de inhoud van het boek overeenstemt met wat we vanuit het NT weten over het geestelijke. Het lijkt mij interessant om na te gaan welke parallellen en overeenkomsten er te vinden zijn met het Nieuwe Testament en ook welke verschillen er zijn. Als we dat weten, dan is de bovenstaande stelling beter te beoordelen.

[Jerommel]

Wat mij op viel aan Prediker is dat er nergens sprake is van enige liefde.
Alsof ie ook het handelen ten bate van een ander nog ijdel wil noemen..

[Wilsophie]

Wat mij op viel aan Prediker is dat er nergens sprake is van enige liefde.
Alsof ie ook het handelen ten bate van een ander nog ijdel wil noemen..

Dat klopt want er is geen sprake van liefde onder de zon. Er is ook geen sprake van een Geestelijke mens versus een natuurlijke mens, er is slechts sprake van de natuurlijke mens. Even grof gesteld. De titel klopt m.i. niet.

Dus ....wordt nu al lastig voor mij vanwege de titel en ik zal het proberen uit te leggen.
Prediker is een tamelijk omstreden boek en ik vind de uitspraken in het dichterlijke boekje niet in relatie tot de oude en de nieuwe mens. Waarom niet?
Eenvoudig omdat er van de nieuwe mens nog geen sprake kan zijn.
Wedergeboorte werd pas aan het licht gebracht en mogelijk gemaakt bij de opstanding van Christus dus spreekt Salomo over wat onder de hemel is. En dat betreft de natuurlijke mens.
En dat is al ijdelheid en kwelling des geestes o.a. en alle processen in de natuur en in de schepping zijn processen die voortgaan en in stand gehouden worden, maar het dient tot niets, want er verandert niets.
En dat is de inhoud van Prediker. We kunnen pogen de wereld te veranderen omdat hij naar onze maatstaven niet deugt, maar het leidt tot niets.
De natuurlijke mens versus de Geestelijke mens is iets wat hier niet aan de orde is en ik wil dat best vers voor vers aantonen, maar alle werken die de mens tot stand brengt zegt dit boekje leidt tot niets.
Je weet toch dat filosofie zoekt naar antwoorden op "bekende" levensvragen. Zelfs als je alle antwoorden hebt gevonden, blijkt men de vragen veranderd te hebben.
En het is ijdele verleiding. En het zijn listige omleidingen van de duivel. Dat is de boodschap van Salomo.
Prediker is prima te behandelen in Bijbelstudie, maar de natuurlijke en de Geestelijke mens is niet het onderwerp waar Salomo over spreekt.
En dat is niet omdat ik wil dwarsliggen. Maar iedereen weet toch dat wedergeboorte dus de nieuwe mens pas geboren werd nadat de Eersteling ons is voorgegaan?
Christus is toch de Eerstgeborene van een nieuwe schepping en Prediker spreekt in hoge mate over de oude schepping en haar zinloosheid.
Ik vind het een prachtig relativerend Bijbelboek en de moeite waard om te bestuderen.

[jaapo]

We hebben in de bijbel twee testamenten. Het NT is voortgekomen uit het OT en daaraan ook gekoppeld, nadat Jezus op aarde was. Hij was als gelovige Jood op aarde en kende de Schriften. Maar nergens wordt in het NT gerefereerd aan Prediker en aan nog meer boeken niet. Prediker gaat meer over de mens dan over God en het is mooi geschreven, maar wel wat somber. Of Salomo de auteur is? Niet bekend en ook niet van belang. We moeten af van het krampachtige geloof, dat ALLES uit het OT te maken zou hebben met het NT. Volgens mij zijn er diverse OT-Bijbelboeken die er helemaal niets mee te maken hebben en waarom zou dat moeten? Dat neemt niet weg, dat ook in deze boeken teksten voorkomen die belangrijk zijn voor je geloof. Dat zal voor iedere gelovige weer een beetje anders liggen.

[Piebe2]

De apostel Johannes verwijst naar Prediker in 1 Joh 2,10-11:

'Wie zijn broeder liefheeft, blijft in het licht en komt niet ten val. Maar wie zijn broeder haat, woont in duisternis. Hij tast in het donker en weet niet waarheen zijn weg hem voert, want de duisternis heeft hem blind gemaakt.'

'een wijze heeft ogen in zijn hoofd, terwijl een dwaas in het duister tast.
Maar tegelijk stel ik vast dat beiden eenzelfde lot beschoren is.' (Pred 2,14)

Zo zijn er wel meer verwijzingen. Lees hier hoofdtuk 1 van Prediker en klik op de linkjes om te zien waar het elders ook voorkomt in de Bijbel.

[jaapo]

Ik vind het een beetje vergezocht. Natuurlijk lijkt het er wel op, maar een rechtstreekse verwijzing zie ik er niet in. Bij de KBS Prediker 1 gelezen, maar ik zie geen linkjes, waarnaar je verwijst. Of deed ik iets verkeerd?

[Biker]

Of Salomo de auteur is? Niet bekend en ook niet van belang.

Wat een rare opmerking.

Pred 1:12 Ik, Prediker, was koning over Israël in Jeruzalem.
13 Ik legde mij met heel mijn hart erop toe met wijsheid te onderzoeken, en na te speuren alles wat er onder de hemel plaatsvindt. Dat is een treurige bezigheid, die God aan de mensenkinderen gegeven heeft om zich ermee te vermoeien.
14 Ik heb alle werkzaamheden gezien die er onder de zon plaatsvinden, en zie, het was alles vluchtig en najagen van wind.
15 Het kromme kan niet rechtgemaakt worden
en wat ontbreekt, kan niet meegeteld worden.
16 Ik overwoog in mijn hart: Zie, ik heb mijn wijsheid vergroot en vermeerderd, meer dan allen die vóór mij in Jeruzalem geweest zijn de hunne. Mijn hart heeft veel wijsheid en kennis ontdekt.

[Piebe2]

Ik vind het een beetje vergezocht. Natuurlijk lijkt het er wel op, maar een rechtstreekse verwijzing zie ik er niet in.

Wellicht vergezocht maar knap gevonden nietwaar? Ik kan me er wel in vinden althans.

Bij de KBS Prediker 1 gelezen, maar ik zie geen linkjes, waarnaar je verwijst. Of deed ik iets verkeerd?

Klikken op de oranje cijfertjes voor de verzen, dan vind je ze.

[Peter79]

Wat mij op viel aan Prediker is dat er nergens sprake is van enige liefde.
Alsof ie ook het handelen ten bate van een ander nog ijdel wil noemen..

Er is inderdaad niet veel sprake van liefde. Prediker beschrijft wat hij ziet, maar is mild in zijn oordeel. Het is nou eenmaal zo.

Over liefde zegt hij:

Pred. 3: 8 (NBV): Er is een tijd om lief te hebben en een tijd om te haten

Over het handelen ten bate van de ander heeft Prediker het als hij het heeft over recht en onrecht. Een voorbeeld van het handelen ten bate van de ander vind je hier:

Pred. 4: 10 (NBV): Wanneer twee vrienden samen zijn en een van beiden valt, helpt de ander hem weer overeind, maar wie alleen is en ten val komt is beklagenswaardig, want hij heeft niemand die hem op de been helpt.

Prediker eindigt zijn boek met deze woorden (Prediker 12: 13 en 14, NBV): Alles wat je hebt gehoord komt hierop neer: heb ontzag voor God en leef zijn geboden na. Dat geldt voor ieder mens, want God oordeelt over elke daad, ook over de verborgen daden, zowel over de goede als de slechte. Zoals je weet, is het doen van de liefde een gebod.

[meribel]

ik vind prediker echt een heel fantastisch boek, en de man die dat geschreven heeft moet ontzettend veel zwarte humor ook gehad hebben, althans zo komt het vaak over.

daarnaast is het heel relativerend,
en als dingen je aanvliegen is prediker ook fijn om te lezen,

mbt de natuurlijke of geestelijke mens, ik weet dat allemaal niet, ik zie niet specifiek paralellen maar ook geen tegenstrijdigheden ofzoiets,
ik denk , wat Wilsophie zegt, het is gewoon niet het onderwerp in prediker

[Peter79]

Wedergeboorte werd pas aan het licht gebracht en mogelijk gemaakt bij de opstanding van Christus dus spreekt Salomo over wat onder de hemel is. En dat betreft de natuurlijke mens.
En dat is al ijdelheid en kwelling des geestes o.a. en alle processen in de natuur en in de schepping zijn processen die voortgaan en in stand gehouden worden, maar het dient tot niets, want er verandert niets.
En dat is de inhoud van Prediker. We kunnen pogen de wereld te veranderen omdat hij naar onze maatstaven niet deugt, maar het leidt tot niets.
De natuurlijke mens versus de Geestelijke mens is iets wat hier niet aan de orde is en ik wil dat best vers voor vers aantonen, maar alle werken die de mens tot stand brengt zegt dit boekje leidt tot niets.

[...]

Christus is toch de Eerstgeborene van een nieuwe schepping en Prediker spreekt in hoge mate over de oude schepping en haar zinloosheid.
Ik vind het een prachtig relativerend Bijbelboek en de moeite waard om te bestuderen.

Ik zie een parallel tussen wat Prediker beschrijft en wat Paulus in Romeinen beschrijft:
Rom 8: 18-23 (NBV): Ik ben ervan overtuigd dat het lijden van deze tijd in geen verhouding staat tot de luister die ons in de toekomst zal worden geopenbaard. De schepping ziet er reikhalzend naar uit dat openbaar wordt wie Gods kinderen zijn. Want de schepping is ten prooi aan zinloosheid, niet uit eigen wil, maar door hem die haar daaraan heeft onderworpen. Maar ze heeft hoop gekregen, omdat ook de schepping zelf zal worden bevrijd uit de slavernij van de vergankelijkheid en zal delen in de vrijheid en luister die Gods kinderen geschonken wordt. Wij weten dat de hele schepping nog altijd als in barensweeën zucht en lijdt. En dat niet alleen, ook wijzelf, die als voorschot de Geest hebben ontvangen, ook wij zuchten in onszelf in afwachting van de openbaring dat we kinderen van God zijn, de verlossing van ons sterfelijk bestaan.

Vanuit Romeinen kan je ook de link vinden naar het geestelijke van Prediker:
Rom 7: 14 (NBV): Wij weten dat de wet het werk van de Geest is, maar door mijn natuur ben ik uitgeleverd aan de zonde.
Prediker legt zich bij de natuurlijke gang van zaken niet neer. Het slotwoord van Prediker luidt: Alles wat je hebt gehoord komt hierop neer: heb ontzag voor God en leef zijn geboden na. Dat geldt voor ieder mens, want God oordeelt over elke daad, ook over de verborgen daden, zowel over de goede als de slechte (Pred. 12: 13, 14, NBV).

[Peter79]

We hebben in de bijbel twee testamenten. Het NT is voortgekomen uit het OT en daaraan ook gekoppeld, nadat Jezus op aarde was. Hij was als gelovige Jood op aarde en kende de Schriften. Maar nergens wordt in het NT gerefereerd aan Prediker en aan nog meer boeken niet. Prediker gaat meer over de mens dan over God en het is mooi geschreven, maar wel wat somber. Of Salomo de auteur is? Niet bekend en ook niet van belang. We moeten af van het krampachtige geloof, dat ALLES uit het OT te maken zou hebben met het NT. Volgens mij zijn er diverse OT-Bijbelboeken die er helemaal niets mee te maken hebben en waarom zou dat moeten? Dat neemt niet weg, dat ook in deze boeken teksten voorkomen die belangrijk zijn voor je geloof. Dat zal voor iedere gelovige weer een beetje anders liggen.

Je ontkracht je eigen betoog door te zeggen dat er diverse OT-boeken zijn die niets met het NT te maken hebben en toch teksten bevatten die belangrijk zijn voor je geloof. Het geloof is de verbindende factor. Ook Prediker is zo te herkennen als het boek van een gelovige. Het geloof van de NT-gelovige verschilt van de OT-gelovige, maar ik denk dat het geen fundamenteel verschil is, maar gradueel. De NT-gelovige "weet" meer dan de OT-gelovige en richt zijn leven daarom anders in.

[jaapo]

Waar liggen dan de verbindingen tussen het NT en bijv. 1 en 2 Samuel; de boeken van de Koningen en de Kronieken, het boek Esther, het boek Job. En als je naar de profeten kijkt: er wordt voor zover ik kan nagaan in het NT bijna niet of helemaal niet teruggegrepen op Ezechiël, Daniël, Hosea, Haggaï o.a. Voor mij hoeft dat ook niet en daarbij blijf ik gewoon volhouden, dat er bij het lezen van deze boeken toch wel dingen op je pad komen, waardoor je geloof verrijkt, ofwel verduidelijkt wordt. aar we komen op een zijpad. Ik vind Prediker een prachtig boek, qua taal en qua inhoud, maar God komt er weinig in voor.

[Jerommel]

Waar liggen dan de verbindingen tussen het NT en bijv. 1 en 2 Samuel; de boeken van de Koningen en de Kronieken, het boek Esther, het boek Job. En als je naar de profeten kijkt: er wordt voor zover ik kan nagaan in het NT bijna niet of helemaal niet teruggegrepen op Ezechiël, Daniël, Hosea, Haggaï o.a. Voor mij hoeft dat ook niet en daarbij blijf ik gewoon volhouden, dat er bij het lezen van deze boeken toch wel dingen op je pad komen, waardoor je geloof verrijkt, ofwel verduidelijkt wordt. aar we komen op een zijpad. Ik vind Prediker een prachtig boek, qua taal en qua inhoud, maar God komt er weinig in voor.

Daniël is erg belangrijk voor de profetieën, zoals eindtijdsprofetieën, maar destijds ook voorzeggingen van Christus' leven, op de dag nauwkeurig bovendien.
Ezechiël wordt ook regelmatig er bij gehaald in Bijbelstudies over interessante onderwerpen.

[jaapo]

Op die manier naar het boek Daniël kijken (2 auteurs trouwens), behoort niet tot mijn geloofsleven. Net zo min als ik Openbaring een profetie vind. En het met allerlei berekeningen en mysterieuze getallenreeksen aantonen, dat de Bijbel "klopt", vind ik uit literair oogpunt interessant, maar uit geloofsoogpunt pure armoede. Ik moet mezelf wel corrigeren: In de Koningen-boeken zien we in de verhalen van Elia en Elisa wel een verbinding met het NT, zowel heen als terug. Maar dat zijn dan nou net weer geen koningen.

[Adinomis]

Prediker kenmerkt zich door de dingen van het leven opnieuw te bekijken, waarbij hij afstand doet van alle aangeleerde cliché's. Het is heel beschouwend geschreven.
Misschien dat het boek Prediker door God wordt gebruikt om de lezers onbewust van de noodzaak te doordringen dat er een Verlosser nodig is.

Prediker ziet God in zijn grootheid en rechtvaardigheid en beseft de kleinheid van de mens daar tegenover.
In hoofdstuk 7:20 staat: Voorzeker, er is geen mens rechtvaardig op de aarde, die goed doet en niet zondigt. Hier kunnen we een link leggen naar: 1 Joh. 1:8 Als wij zeggen dat wij geen zonde hebben, misleiden wij onszelf en is de waarheid niet in ons.
Maar aan het eind van zijn geschrift schrijft Prediker: God zal namelijk elke daad in het gericht brengen, met alles wat verborgen is, hetzij goed, hetzij kwaad.
Hierbij sluit het Nieuwe verbond zich aan met:

1 Kor. 4:5 Oordeel daarom niets vóór de tijd, totdat de Heere komt. Hij zal ook wat in de duisternis verborgen is aan het licht brengen, en de voornemens van het hart openbaar maken. En dan zal ieder van God lof ontvangen.
2 Kor. 5:10 Want wij moeten allen voor de rechterstoel van Christus openbaar worden, opdat ieder vergelding ontvangt voor wat hij door middel van zijn lichaam gedaan heeft, hetzij goed, hetzij kwaad.

Aan de ene kant ziet prediker de onvolmaaktheid, maar ook het feit dat iedere daad, ook het verborgene, in het gericht komt. En tussen die beide uitspraken zit een spanningsveld dat bij de lezer de behoefte aan een Middelaar oproept.

[Wilsophie]

Mooi geformuleerd. Het is een heel relativerend boek t.a.v. de zogenaamde "wijsheden" in deze wereld. Kritisch t.a.v. de wetenschap zoals ik het lees.
En een aanmoediging om te genieten wat onder de zon geboden wordt.


Wat Prediker mij leert is gewoon dat wij moeten leren met de omstandigheden van het leven moeten omgaan en die keuzes hebben te maken met wat de auteur noemt “wijsheid”.
Een Boek wat 1200 bladzijden omvat zou die wijsheid toch op zijn minst moeten inhouden.
Handelingen 17 waar Paulus is in de hoofdstad van de filosofie en de Stoicijnse wijsgeren en die andere wijsgeren dan zegt de één dat men blijdschap zou nastreven en de ander zegt dat het gaat om deugdzaamheid en zie eens hoe dat de tegenstellingen zijn t.a.v., die 2 bomen. Men leeft onder wetten of men leeft onder een eigen welbevinden.
Paulus brengt die 2 bij elkaar. Misschien Salomo ook, er zijn zoals Adinomis uitlegt veel links naar het nieuwe verbond of noem het raakvlakken.
Even in het kort, want er valt veel meer over dit boekje te zeggen.

[Biker]

Ik vind Prediker een depressief Boek.
Het feit dat Prediker (Salomo) tempels liet bouwen voor de Moloch, welke babies in het vuur gooide, en met duizenden vrouwen het bed indook, kan ik op geen enkele manier rijmen met zijn door God gegeven "wijsheid"..
Wie zou dat eens uit kunnen leggen?
(Ik heb wel een idee, maar voor dat ik weer voor vreemde snuiter wordt uitgemaakt...)

[Dessa]

Ik vind Prediker een depressief Boek.
Het feit dat Prediker (Salomo) tempels liet bouwen voor de Moloch, welke babies in het vuur gooide, en met duizenden vrouwen het bed indook, kan ik op geen enkele manier rijmen met zijn door God gegeven "wijsheid"..
Wie zou dat eens uit kunnen leggen?
(Ik heb wel een idee, maar voor dat ik weer voor vreemde snuiter wordt uitgemaakt...)

Omdat hij ook buiten die speciale wijsheid mens bleef die goede en foute keuzes en beslissingen kon blijven maken en dat ook heeft gedaan waardoor die wijsheid afnam/wegging.
Wat denk jij daarover?

[Adinomis]

Ik vind Prediker een depressief Boek.
Het feit dat Prediker (Salomo) tempels liet bouwen voor de Moloch, welke babies in het vuur gooide, en met duizenden vrouwen het bed indook, kan ik op geen enkele manier rijmen met zijn door God gegeven "wijsheid"..
Wie zou dat eens uit kunnen leggen?
(Ik heb wel een idee, maar voor dat ik weer voor vreemde snuiter wordt uitgemaakt...)

Salomo heeft natuurlijk ook een goede periode gekend. Zijn huwelijk met de vrouwen heeft hem verleid om God ontrouw te worden. Als één vrouw uit een heidens land hem heel lief vroeg om een afgodstempeltje uit haar eigen cultuur, kwam een ander vrouwtje ook. Waarom zij wel, dan mag ik dat toch ook...? Enzovoorts.... Als je eenmaal een verkeerde weg bent ingeslagen is het moeilijk je om te keren. Hoewel.... dat het wel mogelijk is had Salomo in zijn van God gekregen wijsheid toch moeten weten.

Wat betreft de authenticiteit van zijn woorden ben ik gedoken in een wetenschappelijk theologisch werk "Oud-Israëlitische & vroegjoodse literatuur" (Th.C. Vriezen/A.S. van der Woude). Hier lees ik o.a. (blz. 362)

(1:1; vgl. 1:12 Daarmee kan enkel Salomo bedoeld zijn, een identificatie die kennelijk door de inhoud van 1:12-2:26, waar in de ik-vorm sprake is van de wijsheid en de enorme rijkdom van de auteur, in de hand gewerkt is. De fictieve zelfaanduiding van de schrijver als koning die wijsheid leert, sluit aan bij de Egyptische voorbeelden (bv die van Amenemhet). Wanneer zelfs een koning die aan goederen en dienaren geen gebrek heeft, tot de slotsom moet komen dat alles "ijdelheid en najagen van wind"(2:11) is, hoeveel temeer geldt dat dan voor andere mensenkinderen! Toch speelt de koningsfunctie daarna in het boek geen rol meer.
Dat in werkelijkheid in het geschrift van de Prediker niet koning Salomo aan het woord is wordt genoegzaam bewezen door de inhoud (vgl. b.v. 8:2-4) en de stijl van het werk, in het bijzonder ook door de taal waarin het geschreven werd (Schoors 1992). Deze houdt het midden tussen het klassieke en het na-bijbelse Hebreeuws.
.......'
Hij was blijkbaar een schriftgeleerde, die in het bijzonder in de Wijsheidstraditie van Israël doorkneed was en jongeren onderwees (11:9-12:7).

Het boek geeft ook aan dat de titel "Prediker" door Luther is geïntroduceerd. Eigenlijk geen goede naam, want het geschrift bevat geen preken, maar wijze overwegingen en vermaningen en daarnaast spreuken.

Ik denk daarom dat we het geschrift los moeten lezen van de levenspraktijk van Salomo, die wel heel goed begonnen was. Trouwens ook David had geen schone staat van dienst. Maar het feit dat hij zijn zonden beleed en zijn omgang met God, maakte hem tot "een man naar Gods hart".

[Biker]

Ik vind Prediker een depressief Boek.
Het feit dat Prediker (Salomo) tempels liet bouwen voor de Moloch, welke babies in het vuur gooide, en met duizenden vrouwen het bed indook, kan ik op geen enkele manier rijmen met zijn door God gegeven "wijsheid"..
Wie zou dat eens uit kunnen leggen?
(Ik heb wel een idee, maar voor dat ik weer voor vreemde snuiter wordt uitgemaakt...)

Omdat hij ook buiten die speciale wijsheid mens bleef die goede en foute keuzes en beslissingen kon blijven maken en dat ook heeft gedaan waardoor die wijsheid afnam/wegging.
Wat denk jij daarover?

Ik geloof dat ik me wel redelijk in Adonimus' woorden kan vinden.

[Jerommel]

Het is A D I N O M I S

[Biker]

Het is A D I N O M I S

ik zal het onthouden.
Had mijn leesbril niet op

[Jerommel]

Het is A D I N O M I S

ik zal het onthouden.
Had mijn leesbril niet op

Ik las / schreef het ook altijd verkeerd...

[Peter79]

Waar liggen dan de verbindingen tussen het NT en bijv. 1 en 2 Samuel; de boeken van de Koningen en de Kronieken, het boek Esther, het boek Job. En als je naar de profeten kijkt: er wordt voor zover ik kan nagaan in het NT bijna niet of helemaal niet teruggegrepen op Ezechiël, Daniël, Hosea, Haggaï o.a. Voor mij hoeft dat ook niet en daarbij blijf ik gewoon volhouden, dat er bij het lezen van deze boeken toch wel dingen op je pad komen, waardoor je geloof verrijkt, ofwel verduidelijkt wordt. aar we komen op een zijpad. Ik vind Prediker een prachtig boek, qua taal en qua inhoud, maar God komt er weinig in voor.

Ik denk dat je, als je deze vragen stelt, wat meer een helikopterview moet nemen, en niet zoeken naar rechtstreekse verbanden. In het OT zijn er verschillende groepen te onderscheiden, die elk een aparte positie innemen ten aanzien van het geloof van Israël: de priesters, de profeten en de koningen. Priesters en koningen vormen de gevestigde orde, de profeten zijn het geweten die steeds weer de vinger leggen bij het tekort schieten van die gevestigde orde. De boeken 1/2 Samuel en 1/2 Koningen is geschreven vanuit de gevestigde orde, de boeken 1/2 Kronieken zijn veel kritischer op de koningen en geschreven vanuit een profetische invalshoek. Profetische literatuur valt uiteen in profeten die Gods hand in de geschiedenis plaatsen en de apocalyptici die Gods hand niet in de geschiedenis zien, maar die rekenen op het einde van de tijd. Veel apocalyptische boeken zijn buiten de Bijbelse canon gevallen. Boeken als Prediker, Spreuken etc. vormen de wijsheidsliteratuur.

Jezus kan je tegen deze achtergrond plaatsen, in de traditie van de profeten die Gods ingrijpen in de geschiedenis verwachtten, maar ook met apocalyptische elementen. Jezus staat als profeet ook tegenover de gevestigde orde, die in zijn tijd vertegenwoordigd wordt door de Farizeeën. Als je met zo'n helikopterview kijkt, dan kan je lijnen uit het OT doortrekken in het NT en andersom.

Het OT laat zich kort samenvatten als:de wet en de profeten. De wet zegt hoe het moet, de profeten maken zichtbaar hoe de praktijk afwijkt van die wet en roepen op tot bekering. Ook Prediker neemt de wet als referentiepunt, maar hij is meer beschouwend dan de profeten. Als je echter een thema neemt als vergankelijkheid of nietigheid, dan zijn er ook weer voldoende raakvlakken met de profeten. Het zijn de profeten die je weten te raken met hun passie, maar soms heb je gewoon meer aan de nuchterheid van Prediker.