God's almacht en de vrije wil

[Piebe Paulusma]

Volgens sommigen leverde Judas vrijwillig zijn Messias uit aan de vijand. Echter aan de vooravond van de kruisiging citeerde Christus zelf een psalm die hij betrok op zijn verrader. Daaruit kan geconcludeerd worden dat Judas' lot tevoren vaststond en dat hij Christus uitleverde naar Gods wil en dus niet uit vrije wil. God had hem zo gemaakt dat hij van nature gierig was en zijn Maker zou haten. Judas is Grieks voor Juda overigens.

Vanaf het moment dat Jezus Jeruzalem op één of twee ezels in reed volgde hij een pad vergelijkbaar met het dat van het paaslam. Vanaf dat moment was duidelijk dat hij gekruisigd zou gaan worden. Of hij is een mytisch figuur of een marionet zonder vrije wil, net als Lucas.

Elk mens is een marionet, de vrijheid die we denken te hebben is een illusie. Niettemin bevalt deze droom mij uitstekend!

[Piebe Paulusma]

Dat neemt niet weg dat theologisch de zienswijze van Piebe goed te verdedigen valt. Er zijn hoofdzaken in het leven die liggen bij voorbaat vast ( zoals het Heilsplan ) , maar bij niet hoofdzaken heeft de mens een eigen verantwoordelijkheid.

Er gebeuren zoveel dingen die niemand wil, dus van een vrije wil lijkt mij op z'n best deels sprake. Zelfs los van de theologie.

[Bonjour]

Er gebeuren zoveel dingen die niemand wil, dus van een vrije wil lijkt mij op z'n best deels sprake. Zelfs los van de theologie.

Dat is iets heel anders dan waar de term "Vrije wil" over gaat.

[Piebe Paulusma]

Er gebeuren zoveel dingen die niemand wil, dus van een vrije wil lijkt mij op z'n best deels sprake. Zelfs los van de theologie.

Dat is iets heel anders dan waar de term "Vrije wil" over gaat.

Een afgebakende wil is per definitie niet vrij.

[pyro]

Dat neemt niet weg dat theologisch de zienswijze van Piebe goed te verdedigen valt. Er zijn hoofdzaken in het leven die liggen bij voorbaat vast ( zoals het Heilsplan ) , maar bij niet hoofdzaken heeft de mens een eigen verantwoordelijkheid.

Er gebeuren zoveel dingen die niemand wil, dus van een vrije wil lijkt mij op z'n best deels sprake. Zelfs los van de theologie.

Lol! dat je iets (niet) wil, impliceert natuurlijk nog niet meteen dat het dan ook (niet) gebeurt. Tenzij er sprake is van een goddelijke wil...

[peda]

Dat neemt niet weg dat theologisch de zienswijze van Piebe goed te verdedigen valt. Er zijn hoofdzaken in het leven die liggen bij voorbaat vast ( zoals het Heilsplan ) , maar bij niet hoofdzaken heeft de mens een eigen verantwoordelijkheid.

Er gebeuren zoveel dingen die niemand wil, dus van een vrije wil lijkt mij op z'n best deels sprake. Zelfs los van de theologie.

Lol! dat je iets (niet) wil, impliceert natuurlijk nog niet meteen dat het dan ook (niet) gebeurt. Tenzij er sprake is van een goddelijke wil...

De door een fors aantal wetenschappers betwijfelde vrije wil, zegt niets over het eventuele gedetermineerd zijn van elke gebeurtenis. Wanneer op de een of andere wijze het onderbewuste van de mens quasi het bewustzijn vooraf voorschrijft hoe te handelen, is dat in ieder geval een "' aantasting "' van de (volkomen) vrije wil gedachte. Het is dan nog steeds mogelijk dat de wereldgeschiedenis op zich niet gedetermineerd is. Is de wereldgeschiedenis volledig gedetermineerd, dan kan noch het onderbewuste, noch het bewuste ook maar iets naar voren brengen dat tegen deze "'voorbestemming"" ingaat. Een volledige schijn-vrije wil wereld. Maar hoe zou zo'n wereld empirisch ooit te testen zijn?

[Piebe Paulusma]

Maar hoe zou zo'n wereld empirisch ooit te testen zijn?

De vrije wil van de mens kan niet naast God bestaan naar mijn mening, want hypothetisch is er de wil om God van de troon te stoten.

[peda]

Maar hoe zou zo'n wereld empirisch ooit te testen zijn?

De vrije wil van de mens kan niet naast God bestaan naar mijn mening, want hypothetisch is er de wil om God van de troon te stoten.

Zeker, maar is die wil om God van de troon te stoten nu gedetermineerd of komt het door verkeerd gebruik ( in de visie van God ) van de vrije wil. Theologisch kan het zijn dat de Almachtige daarvan afziet door vrijwillige beperking van de Almacht en daardoor ruimte schept voor de werkelijke vrije wil. Dit is het gangbare theologisch denken. De mens is zelf verantwoordelijk voor eigen daden, ondanks dat God Almacht heeft.

[Piebe Paulusma]

Maar hoe zou zo'n wereld empirisch ooit te testen zijn?

De vrije wil van de mens kan niet naast God bestaan naar mijn mening, want hypothetisch is er de wil om God van de troon te stoten.

Zeker, maar is die wil om God van de troon te stoten nu gedetermineerd of komt het door verkeerd gebruik ( in de visie van God ) van de vrije wil. Theologisch kan het zijn dat de Almachtige afziet door vrijwillige beperking van de Almacht en daardoor ruimte schept voor de werkelijke vrije wil. Dit is het gangbare theologisch denken.

Theologisch bezien is het nieuwe testament de vervulling van het oude testament, want Jezus zei dat alles dat geschreven staat in de eerste eeuw vervuld werd (Luk 21,22) en apostel Petrus schreef: 'Want de profetie is voortijds niet voortgebracht door den wil eens mensen' (2 Petr 1,21) dus niet door vrije wil en dat is wat mij betreft glasheldere taal! De Bijbel, namelijk het OT en het NT is een afgerond draaiboek. Niets wat daar instaat is aan het toeval overgelaten.

[peda]

Maar hoe zou zo'n wereld empirisch ooit te testen zijn?

De vrije wil van de mens kan niet naast God bestaan naar mijn mening, want hypothetisch is er de wil om God van de troon te stoten.

Zeker, maar is die wil om God van de troon te stoten nu gedetermineerd of komt het door verkeerd gebruik ( in de visie van God ) van de vrije wil. Theologisch kan het zijn dat de Almachtige afziet door vrijwillige beperking van de Almacht en daardoor ruimte schept voor de werkelijke vrije wil. Dit is het gangbare theologisch denken.

Theologisch bezien is het nieuwe testament de vervulling van het oude testament, want Jezus zei dat alles dat geschreven staat in de eerste eeuw vervuld werd (Luk 21,22) en apostel Petrus schreef: 'Want de profetie is voortijds niet voortgebracht door den wil eens mensen' (2 Petr 1,21) dus niet door vrije wil en dat is wat mij betreft glasheldere taal! De Bijbel, namelijk het OT en het NT is een afgerond draaiboek. Niets wat daar instaat is aan het toeval overgelaten.

Daar ben ik het theologisch geheel mee eens. Maar het gaat daarbij over hoofdzaken ( w.o. het Heilsplan ). Maar kun je dan de lijn doortrekken naar de niet vermelde bijzaken? Is het leven van iedere mens tot in het kleinste detail voorbestemd, de mens die theologisch op deze wereld rondloopt met een schijn-vrije wil of geldt voor de niet hoofdzaken vooraf volledig onbekende, mede door het toeval bepaalde loop der geschiedenis?

[Piebe Paulusma]

Theologisch bezien is het nieuwe testament de vervulling van het oude testament, want Jezus zei dat alles dat geschreven staat in de eerste eeuw vervuld werd (Luk 21,22) en apostel Petrus schreef: 'Want de profetie is voortijds niet voortgebracht door den wil eens mensen' (2 Petr 1,21) dus niet door vrije wil en dat is wat mij betreft glasheldere taal! De Bijbel, namelijk het OT en het NT is een afgerond draaiboek. Niets wat daar instaat is aan het toeval overgelaten.

Daar ben ik het theologisch geheel mee eens. Maar het gaat daarbij over hoofdzaken ( w.o. het Heilsplan ). Maar kun je dan de lijn doortrekken naar de niet vermelde bijzaken? Is het leven van iedere mens tot in het kleinste detail voorbestemd, de mens die theologisch op deze wereld rondloopt met een schijn-vrije wil of geldt voor de niet hoofdzaken vooraf volledig onbekende, mede door het toeval bepaalde loop der geschiedenis?

De lijn valt niet door te trekken naar niet vermeldde zaken dunkt mij. Hoe ik het zie is dat 'het heilsplan' besloten is in een tijd en plaats, waarin allen die er onderdeel van uitmaakten - met name joden, want het Heil is uit hen (Joh. 4:22) - geen vrije wil bezaten maar slechts de schijn daarvan. Het stond tevoren vast dat slechts een klein uitverkoren deel van Israël de Messias zou aannemen en de rest aanvankelijk niet.

Dit alle speelde zich af als een draaiboek, zodat allen na hen er kennis van kunnen nemen en wél een vrije keuze hebben. Alhoewel dat ook vaak weer grotendeels afhangt van waar je wieg heeft gestaan. En ook kan je je afvragen hoe vrij die keus is, want Christus zegt nergens: kies lekker helemaal niet. Het is ja of nee en niet misschien. Voor jou als agnost is er misschien wel misschien. Voorlopig althans nog wel.

[peda]

Dit alle speelde zich af als een draaiboek, zodat allen na hen er kennis van kunnen nemen en wél een vrije keuze hebben. Alhoewel dat ook vaak weer grotendeels afhangt van waar je wieg heeft gestaan. En ook kan je je afvragen hoe vrij die keus is, want Christus zegt nergens: kies lekker helemaal niet. Het is ja of nee en niet misschien. Voor jou als agnost is er misschien wel misschien. Voorlopig althans nog wel.

Christus roept inderdaad op om te kiezen en volgens de main-stream theologie met de volledig vrije wil. Wie de vrije wil verkeerd gebruikt, heeft geen deel aan het Heil. Trek je de vrije wil in twijfel, zit je theologisch in het vak van de predestinatie. God weet reeds voordat iemand geboren wordt of hij/zij het Heil deelachtig wordt of niet. Het blijft een lastige, God die Zijn Almacht en Alwetendheid richting het gebruik van de menselijke vrije wil en daarmede samenhangend het toekomstig lot van de mens beperkt, zoals de main-stream de relatie God-mens begrijpt. Of de volledig Soevereine God, die de relatie met de mens op geheel Eigen, volstrekt Onafhankelijke wijze redigeert.

[Piebe Paulusma]

Dit alle speelde zich af als een draaiboek, zodat allen na hen er kennis van kunnen nemen en wél een vrije keuze hebben. Alhoewel dat ook vaak weer grotendeels afhangt van waar je wieg heeft gestaan. En ook kan je je afvragen hoe vrij die keus is, want Christus zegt nergens: kies lekker helemaal niet. Het is ja of nee en niet misschien. Voor jou als agnost is er misschien wel misschien. Voorlopig althans nog wel.

Christus roept inderdaad op om te kiezen en volgens de main-stream theologie met de volledig vrije wil. Wie de vrije wil verkeerd gebruikt, heeft geen deel aan het Heil. Trek je de vrije wil in twijfel, zit je theologisch in het vak van de predestinatie. God weet reeds voordat iemand geboren wordt of hij/zij het Heil deelachtig wordt of niet. Het blijft een lastige, God die Zijn Almacht en Alwetendheid richting het gebruik van de menselijke vrije wil en daarmede samenhangend het toekomstig lot van de mens beperkt, zoals de main-stream de relatie God-mens begrijpt. Of de volledig Soevereine God, die de relatie met de mens op geheel Eigen, volstrekt Onafhankelijke wijze redigeert.

Het is net als het cavia spel waarbij de diertjes in holen lopen die corresponderen met nummers. De cavia's hebben volgens doorsnee christenen een vrije wil om te kiezen welk hol ze in lopen maar de criticaster vindt dat ze gevangen zitten in een bak vervaardigd van hardboord. Wie gelijk heeft laat ik maar wijselijk in het midden.

[Bonjour]

Nogmaals, het begrip vrije wil gaat er niet om of er iemand is die met een pistool tegen je hoofd houdt, of andere externe factoren. Het gaat erom of je een slaaf bent van je hersenen. Over de functie van je bewustzijn. Al het andere is net zo relevant als de film Free Willy.

[Piebe Paulusma]

Nogmaals, het begrip vrije wil gaat er niet om of er iemand is die met een pistool tegen je hoofd houdt, of andere externe factoren. Het gaat erom of je een slaaf bent van je hersenen. Over de functie van je bewustzijn. Al het andere is net zo relevant als de film Free Willy.

De vrije wil wordt meestal gedefinieerd als het vermogen van rationeel handelende personen om controle uit te oefenen over eigen daden en beslissingen. Om antwoord te kunnen geven op de vraag of dit vermogen werkelijk bestaat, moet worden nagegaan wat het verband is tussen vrijheid en oorzakelijkheid en dient het al dan niet deterministische karakter van de natuurwetten onderzocht te worden.

De twee uitgesproken tegengestelde posities binnen dit debat zijn enerzijds het metafysisch libertarisme, dat betoogt dat het determinisme fout is en dat vrije wil dus bestaat (of op z'n minst mogelijk is) en anderzijds het harde determinisme dat stelt dat determinisme wel waar is en vrije wil dus niet bestaat. Beide posities worden dan ook beschouwd als incompatibele (lastig verenigbare) opvattingen. Daartegenover staat dan weer de compatibele opvatting dat determinisme misschien wel bestaat, maar de vrije wil daarmee niet uitgesloten is. Beide zijn dus compatibel, en kunnen naast elkaar bestaan.

-bron-

Zo gek is mijn bewering dus niet en 'Free Willy' moet ik nog altijd een keer kijken. Is het een goeie film?

[coby]

Dit alle speelde zich af als een draaiboek, zodat allen na hen er kennis van kunnen nemen en wél een vrije keuze hebben. Alhoewel dat ook vaak weer grotendeels afhangt van waar je wieg heeft gestaan. En ook kan je je afvragen hoe vrij die keus is, want Christus zegt nergens: kies lekker helemaal niet. Het is ja of nee en niet misschien. Voor jou als agnost is er misschien wel misschien. Voorlopig althans nog wel.

Christus roept inderdaad op om te kiezen en volgens de main-stream theologie met de volledig vrije wil. Wie de vrije wil verkeerd gebruikt, heeft geen deel aan het Heil. Trek je de vrije wil in twijfel, zit je theologisch in het vak van de predestinatie. God weet reeds voordat iemand geboren wordt of hij/zij het Heil deelachtig wordt of niet. Het blijft een lastige, God die Zijn Almacht en Alwetendheid richting het gebruik van de menselijke vrije wil en daarmede samenhangend het toekomstig lot van de mens beperkt, zoals de main-stream de relatie God-mens begrijpt. Of de volledig Soevereine God, die de relatie met de mens op geheel Eigen, volstrekt Onafhankelijke wijze redigeert.

Het is net als het cavia spel waarbij de diertjes in holen lopen die corresponderen met nummers. De cavia's hebben volgens doorsnee christenen een vrije wil om te kiezen welk hol ze in lopen maar de criticaster vindt dat ze gevangen zitten in een bak vervaardigd van hardboord. Wie gelijk heeft laat ik maar wijselijk in het midden.

Wat kan het schelen. Het was een fabuleus spel.
https://m.youtube.com/watch?v=i2NIhn1gKX0

[pyro]

Het is net als het cavia spel waarbij de diertjes in holen lopen die corresponderen met nummers. De cavia's hebben volgens doorsnee christenen een vrije wil om te kiezen welk hol ze in lopen maar de criticaster vindt dat ze gevangen zitten in een bak vervaardigd van hardboord. Wie gelijk heeft laat ik maar wijselijk in het midden.

Het menselijk bestaan vergeleken met een rat race, ach ja, een bekende cynische opvatting.

[peda]

Nogmaals, het begrip vrije wil gaat er niet om of er iemand is die met een pistool tegen je hoofd houdt, of andere externe factoren. Het gaat erom of je een slaaf bent van je hersenen. Over de functie van je bewustzijn. Al het andere is net zo relevant als de film Free Willy.

Ik zie het begrip vrije wil in een toch wat grotere setting. Het forum heet geloofsgesprek.
https://nl.wikipedia.org/wiki/Vrije_wil

[Messenger]

Eerder schreef ik over het Levensspel op DVD. De alwetende God (en zielen/godsvonken van de levende wezens) kent (kennen) het spel met alle mogelijke keuzemogelijkheden en uitkomsten in dat spel, dat zich in het NU bevindt.

De geest (ego/verstand/persoonlijkheid) is blanco en weet niks meer van dat spel. Alles is nieuw voor de geest en deze maakt ook eigen keuzes.

Nu is er iets bijzonders aan de hand met dat spel. Het is niet kant-en-klaar maar continue in verandering. Terwijl het spel wordt gespeeld worden andere uitkomsten telkens aan het spel toegevoegd. Het blijft in beweging en het lijkt op een mozaïek dat voortdurend verandert.

[peda]

Eerder schreef ik over het Levensspel op DVD. De alwetende God (en zielen/godsvonken van de levende wezens) kent (kennen) het spel met alle mogelijke keuzemogelijkheden en uitkomsten in dat spel, dat zich in het NU bevindt.

De geest (ego/verstand/persoonlijkheid) is blanco en weet niks meer van dat spel. Alles is nieuw voor de geest en deze maakt ook eigen keuzes.

Nu is er iets bijzonders aan de hand met dat spel. Het is niet kant-en-klaar maar continue in verandering. Terwijl het spel wordt gespeeld worden andere uitkomsten telkens aan het spel toegevoegd. Het blijft in beweging en het lijkt op een mozaïek dat voortdurend verandert.

Kortom, geen determinatie. De toekomst van het spel is open, wel zijn de uitkomsten van alle mogelijke spelen vooraf in principe bekend, maar welk spelverloop uit de ontelbaar vele mogelijkheden specifiek zal plaatsvinden, blijft een "' verrassing "".

[Piebe Paulusma]

Dit alle speelde zich af als een draaiboek, zodat allen na hen er kennis van kunnen nemen en wél een vrije keuze hebben. Alhoewel dat ook vaak weer grotendeels afhangt van waar je wieg heeft gestaan. En ook kan je je afvragen hoe vrij die keus is, want Christus zegt nergens: kies lekker helemaal niet. Het is ja of nee en niet misschien. Voor jou als agnost is er misschien wel misschien. Voorlopig althans nog wel.

Christus roept inderdaad op om te kiezen en volgens de main-stream theologie met de volledig vrije wil. Wie de vrije wil verkeerd gebruikt, heeft geen deel aan het Heil. Trek je de vrije wil in twijfel, zit je theologisch in het vak van de predestinatie. God weet reeds voordat iemand geboren wordt of hij/zij het Heil deelachtig wordt of niet. Het blijft een lastige, God die Zijn Almacht en Alwetendheid richting het gebruik van de menselijke vrije wil en daarmede samenhangend het toekomstig lot van de mens beperkt, zoals de main-stream de relatie God-mens begrijpt. Of de volledig Soevereine God, die de relatie met de mens op geheel Eigen, volstrekt Onafhankelijke wijze redigeert.

Het is net als het cavia spel waarbij de diertjes in holen lopen die corresponderen met nummers. De cavia's hebben volgens doorsnee christenen een vrije wil om te kiezen welk hol ze in lopen maar de criticaster vindt dat ze gevangen zitten in een bak vervaardigd van hardboord. Wie gelijk heeft laat ik maar wijselijk in het midden.

Wat kan het schelen. Het was een fabuleus spel.
https://m.youtube.com/watch?v=i2NIhn1gKX0

Ja erg leuk. We zouden de cijfers boven de holen kunnen vervangen met denominaties.

[Piebe Paulusma]

Eerder schreef ik over het Levensspel op DVD. De alwetende God (en zielen/godsvonken van de levende wezens) kent (kennen) het spel met alle mogelijke keuzemogelijkheden en uitkomsten in dat spel, dat zich in het NU bevindt.

De geest (ego/verstand/persoonlijkheid) is blanco en weet niks meer van dat spel. Alles is nieuw voor de geest en deze maakt ook eigen keuzes.

Nu is er iets bijzonders aan de hand met dat spel. Het is niet kant-en-klaar maar continue in verandering. Terwijl het spel wordt gespeeld worden andere uitkomsten telkens aan het spel toegevoegd. Het blijft in beweging en het lijkt op een mozaïek dat voortdurend verandert.

Kortom, geen determinatie. De toekomst van het spel is open, wel zijn de uitkomsten van alle mogelijke spelen vooraf in principe bekend, maar welk spelverloop uit de ontelbaar vele mogelijkheden specifiek zal plaatsvinden, blijft een "' verrassing "".

Voor de huidige tijd zou dat kunnen lijkt mij.

[Piebe Paulusma]

Het is net als het cavia spel waarbij de diertjes in holen lopen die corresponderen met nummers. De cavia's hebben volgens doorsnee christenen een vrije wil om te kiezen welk hol ze in lopen maar de criticaster vindt dat ze gevangen zitten in een bak vervaardigd van hardboord. Wie gelijk heeft laat ik maar wijselijk in het midden.

Het menselijk bestaan vergeleken met een rat race, ach ja, een bekende cynische opvatting.

Van cynisme is geen sprake hoor. Zoals de cavia's genoten van hun hardboord bak, zo geniet ik van moeder aarde! (En rijd er binnenkort misschien zelfs in een Golf overheen).

[Mart]

Eerder schreef ik over het Levensspel op DVD. De alwetende God (en zielen/godsvonken van de levende wezens) kent (kennen) het spel met alle mogelijke keuzemogelijkheden en uitkomsten in dat spel, dat zich in het NU bevindt.

De geest (ego/verstand/persoonlijkheid) is blanco en weet niks meer van dat spel. Alles is nieuw voor de geest en deze maakt ook eigen keuzes.

Nu is er iets bijzonders aan de hand met dat spel. Het is niet kant-en-klaar maar continue in verandering. Terwijl het spel wordt gespeeld worden andere uitkomsten telkens aan het spel toegevoegd. Het blijft in beweging en het lijkt op een mozaïek dat voortdurend verandert.

Dit doet me denken aan de Talmoedische metafoor van de alwetende ziel die bij iedere menselijke geboorte alle kennis wordt ontnomen door een engel. De Torah (Deuteronomium 4:35) schrijft letterlijk dat אין עוד מלבדו (= ''Er is niets behalve Hem'') en (Deuteronomium 32:9) dat חלק יהוה עמו (= ''Een deel van J-H-W-H is zijn volk'') en (2 Samuel 7:23) הלכו־אלהים לפדות־לו לעם (= ''Goden gingen [meervoudig] om voor Zichzelf [enkelvoudig] als een volk uit Egypte te bevrijden''). Rabbi Akiva was duidelijk in de midrasj Mechilta de-Rabbi Jisjma'el: ''Wilde God ons bevrijden uit Egypte? Nee, Hij bevrijdde Zichzelf en niet ons''. Etc.

Het mystieke Judaisme kent eveneens verscheidene niveaus (nefesj, roeach, nesjamah, chajah en jechidah) waar deze ziel doorheen moet om op te stijgen naar de oorspronkelijke dualiteit-loze goddelijke staat: ejn sof (= zonder eind) die overeenstemt met de niveaus van de hemelen (sjammajiem): wielon/arafel, rakie'a, sj'chakiem/ziboel, mi'eon/mikoen en areboet, hoewel sjammajiem (= hemelen) in het Hebreeuws letterlijk gewoon ''daar is water'' betekent (Sjam = ''daar'', Majiem = ''water''). De in het lichaam verwikkelde ziel wordt gezegd een deel te zijn van het goddelijke in wiens vorm we zouden zijn gemaakt naar het concept van de 10 sefirot, die de werelden van het goddelijke verbeelden.

Volgens de wetenschap is de menselijke wil echter gedetermineerd. Welke data toont de correctheid van de hypothese van een goddelijke ziel en waaruit blijkt de aanwezigheid van een godsvonk? Hoe sterk is die claim?

[Messenger]

Eerder schreef ik over het Levensspel op DVD. De alwetende God (en zielen/godsvonken van de levende wezens) kent (kennen) het spel met alle mogelijke keuzemogelijkheden en uitkomsten in dat spel, dat zich in het NU bevindt.

De geest (ego/verstand/persoonlijkheid) is blanco en weet niks meer van dat spel. Alles is nieuw voor de geest en deze maakt ook eigen keuzes.

Nu is er iets bijzonders aan de hand met dat spel. Het is niet kant-en-klaar maar continue in verandering. Terwijl het spel wordt gespeeld worden andere uitkomsten telkens aan het spel toegevoegd. Het blijft in beweging en het lijkt op een mozaïek dat voortdurend verandert.

Kortom, geen determinatie. De toekomst van het spel is open, wel zijn de uitkomsten van alle mogelijke spelen vooraf in principe bekend, maar welk spelverloop uit de ontelbaar vele mogelijkheden specifiek zal plaatsvinden, blijft een "' verrassing "".

Voor de huidige tijd zou dat kunnen lijkt mij.

Voorbije gebeurtenissen zullen niet veranderen in het Levensspel.
Wel zijn er denk ik meerdere varianten (dimensies) van die 'DVD' en kun je de levensweg daarin veranderen door andere keuzes te maken en te ervaren hoe die uitpakken.