Bijzonder. Soefisme is geen religie noch een stroming binnen de islam. (Klopt) Maar toch wil de islam er een oordeel over vellen.Soefisme is geen op zichzelf staande religie, noch een stroming binnen de islam. Omgekeerd, is niet alles wat soefisme genoemd wordt, islamitisch. Om te beoordelen of iets als islamitisch beschouwd kan worden, dient dit gewogen en beoordeeld te worden aan de hand van de in de Koran en de praktijk (soennah) van profeet Mohammed (vrede zij met hem) vastgestelde criteria en standaarden. Wanneer een bepaalde soefi praktijk of gebruik dus niet overeenkomt met de gestelde criteria, zal dit als niet-islamitisch beoordeeld worden.
Het soefisme kan in twee brede categorieën verdeeld worden:
• Ten eerste, het echte en authentieke Tasawwoef (soefisme), is ontegenzeggelijk volledig in overeenstemming met de islamitische standaarden en de praktijk van de eerste rechtschapen moslims.
• Ten tweede, het pseudo-soefisme, dat zowel de praktijk van cultische rituelen omvat, is niet in overeenstemming met de soennah; het zijn stromingen die speculatieve mystiek of neoplatonisme in hun praktijk vermengen.
De soefi-ordes die in de tweede categorie vallen, zijn niet met de islam te verenigen. Veel van de verwarring rond het soefisme is ontstaan doordat het soefisme en sommige soefi meesters in het Westen van hun moslim identiteit zijn ontdaan. Zo wordt Mawlana Roemi, een overtuigd moslim en toegewijd volgeling van Mohammed, vrede zij met hem, in het Westen voornamelijk als dichter en humanist afgeschilderd en zijn pad gereduceerd tot het schouwspel van de ronddraaiende derwisjen.
Wat zou Rumi daar zelf nu van vinden? Hij kan niet meer spreken. Zelf zou ik hem in de tweede categorie in delen. In feite zegt Rumi dat ook:
Rumi schreef: Gelovigen, wat moet ik doen?
Ik ben mezelf kwijt.
Ik ben christen, noch jood,
magiër noch moslim.
Ik kom van het Oosten
noch het Westen,
van land noch van zee.
Ik ben van de aarde
noch van de sterren.
Aarde, water, vuur en lucht
maakten mij niet.
Ik kom uit binnenland
noch buitenland.
Ik ben van deze wereld
noch van de andere,
van Paradijs noch Hel.
Ik kom van Adam, noch van Eva.
Mijn plek is plekloos
mijn spoor is spoorloos.
Ik ben lichaam noch geest.
Ik behoor aan de Geliefde.
Dualiteit deert mij niet,
Ik zie de werelden als één.
Een zoek ik, Een ken ik,
Een zie ik, Een roep ik.
Een is de Eerste en de Laatste,
de Binnenste en de Buitenste.
Soefisme is een levenslang proces van spirituele ontwikkeling, dat door verschillende beroemde soefi meesters verschillend wordt beschreven. Junayd definieert het soefisme als een methode waarmee men zich herinnert dat “het zelf zich in Allah verliest” en “permanentie en het bestaan in Allah gevonden worden.”
Dat klopt, mits men Allah als de Ene begrijpt. Waarmee het soefisme meer gemeen heeft met het neoplatonisme dan met de islam.
Maar uiteraard kan men zowel moslim zijn als soefie. Immers wie zichzelf nog niet verloren heeft is nog altijd moslim, christen, atheïst enz.