De Jezus die we kennen uit de bijbelse evangeliën, is ver van ons verwijderd, een onbereikbaar ideaal, bijna onmenselijk. De kerk ontfermde zich in de eerste eeuwen van onze jaartelling over de erfenis van de mens Jezus en kneedde zijn ideeën naar eigen inzicht tot een theologisch bouwwerk dat het zicht op de oorspronkelijke mens Jezus totaal vertroebeld heeft.
Dit zou wel de contradicties in de bijbelse evangeliën verklaren. Een kerk die een aards doel voor ogen had.
De vondst van het Thomas-evangelie suggereert dat de kerk een heel verhaal rond Jezus heeft gefantaseerd. Dat hoeft niet persé slecht te zijn, maar de kerk kan natuurlijk niet na 20 eeuwen toegeven dat het verhaal verzonnen is.Het Thomas-evangelie, opgegraven in 1945 bij Nag Hammadi in Egypte, toont ons een heel ander beeld. Terwijl de canonieke evangeliën ons Jezus` leer ingebed in een levensverhaal bieden, vinden we bij Thomas alleen een serie uitspraken, logia genaamd, waarin Jezus zich richt tot zijn leerlingen. De helft van deze 114 uitspraken heeft parallellen in de ons bekende evangeliën, zij het dat ze bij Thomas over het algemeen in een primitievere vorm aangetroffen worden.
In het Thomas Evangelie gaat het er meer om, om de logia te begrijpen, het verband met elkaar komt met de tijd. Zonder het geromantiseerde verhaal uit de bijbelse evangeliën is het meer ter zake doende.Bij een eerste vluchtige kennismaking lijkt de verzameling uitspraken in het Thomas-evangelie ongeordend. Onmiddellijk herken je een aantal parabels en kortere gezegden die je ook aantreft in de evangeliën van Marcus, Mattheüs of Lucas en, in mindere mate, in het evangelie van Johannes. Omdat de context van een levensverhaal ontbreekt en ook Jezus geen duidelijk herkenbaar verhaal vertelt, lijkt de volgorde waarin de citaten staan willekeurig, hooguit gebaseerd op enkele trefwoorden die de ene uitspraak aan de andere koppelen. De meeste studies van Thomas richten zich dan ook op afzonderlijke uitspraken en kijken niet naar het verband waarin ze door de schrijver geplaatst zijn.
Het Thomas Evangelie verwijst idd meer naar het 'zijnde' dan het geromantiseerde verhaal. Het christendom (in het algemeen gesproken) is meer gericht op het 'wordende'. De gelovige wordt de worst van gelukzaligheid voor gehouden en zo niet dan kan er niks anders over blijven dan de dieptes van de hel!Een aantal van de uitspraken lijkt op het eerste gezicht nogal cryptisch en doet denken aan de koans uit de Zen-traditie: verhalen die absurd lijken en de zoeker dwingen om de verstandelijke benadering van de werkelijkheid op te geven. De parallellen met Zen gaan echter dieper. Als een echte Zenmeester is Jezus in dit evangelie wars van alle filosofische en theologische speculatie. Bij elke vraag van de leerlingen in deze richting verwijst hij de vraagsteller onver biddelijk terug naar zichzelf. Daarnaast wijst hij uitdrukkelijk op het belang van het leven in het 'hier en nu', één van de hoofdthema's in de Zen-leer.
Dat denk ik ook. Nu heeft het Thomas Evangelie de tand des tijds doorstaan zonder verminking van de kerk.Misschien mogen we blij zijn dat de georganiseerde religie dit evangelie niet in haar canon heeft opgenomen.
