Bonjour schreef:Yolanda_dB schreef:Ik ga daar geen experimenten voor bedenken. Dat mag jezelf doen.
Je verwijst verderop in een reactie op Ericjan naar een lezing van Sam Harris.
Ik heb er zo'n 10 minuten van gehoord, en dat was wel genoeg.
Blijkbaar is het nodig om ook op dit gebied duidelijk te definiëren wat onder "vrije wil" wordt verstaan.
Sam Harris vindt dat wanneer je niet alle mogelijke keuzes kunt overzien, of wanneer ik mij niet bewust bent van (ik noem het maar even zo) mijn conditionering (en misschien nog wel meer smoezen), dat mijn "vrije keuze" daarom niet "vrij" is.
Daar ben ik het dus prinicpieel mee oneens.
Als ik in mijn situatie, met mijn ervaringen, ideeën en wensen, welke keuze dan ook kan maken, is die keuze "vrij".
Dat er meer keuzes mogelijk zouden zijn als ik meer kennis had, andere ervaringen had, een andere opvoeding had e.d., mag waar zijn,
maar dat maakt mij niet minder vrij.
Ik kan daar geen experiment voor bedenken. Het is aan de voorstanders om een goed experiment voor op te zetten.
Vrije wil heeft niets te maken met iemand die straft als je een verkeerde keuze maakt. Het gaat erom dat je bewust uit alle mogelijkheden een verantwoorde keuze kan maken. Zoals Harris aangeeft, komen ten eerste niet alle mogelijkheden bij je op. Uit de mogelijkheden die je wel hebt moet je een keuze maken. Echter, net zoals niet alle steden bij je opkomen, komen ook niet alle argumenten voor en tegen bij je op. Dit wordt gecontroleerd door je onderbewuste. En het kiezen tussen de argumenten idem dito. Dat maakt dat je keus door het onderbewuste gedaan wordt. En dat maakt je minder vrij. Hoe je dit proces ervaart maakt niet uit. Dat je onderbewuste een keuze vrijheid heeft, maakt nog niet dat je vrije wil hebt.
Heeft iemand met dementie nog een vrije wil? Iemand met laag IQ? Een dronken persoon of onder invloed van medicijnen?
Zoals ik al zei, ben ik het niet met Harris eens.
Het feit dat je niet alle mogelijke opties kunt bedenken,
of dat je alle jouw bekende opties niet compleet kunt overdenken,
heeft mijns inziens niks met "vrijheid" te maken.
Hooguit met "beperking".
Maar nog steeds kan ik in mijn beperkingen toch "vrij" zijn.
Bonjour schreef:Heeft iemand met dementie nog een vrije wil? Iemand met laag IQ? Een dronken persoon of onder invloed van medicijnen?
Hmm, interessante discussiepunten.
In essentie kom je hiermee op de vraag of "toerekeningsvatbaarheid" een relatie heeft met "vrije wil".
Heeft iemand in een ver gevorderd stadium van dementie nog iets van "vrije wil"?
Is bij een misdadiger die in de gevangenis zit, nog sprake van "vrije wil"?
Ja, ik denk dat door eigen daden mijn "vrijheid" (en dus ook mijn vrije wil) kan worden ingeperkt.
Als ik mijn vrije wil "misbruik" om misdaden te plegen, terwijl we met elkaar afgesproken hebben (in wetten) dat daar dan straf op volgt,
dan wordt ik bijv. een tijd opgesloten in een gevangenis, en ben ik niet meer geheel vrij.
Maar dat is dan een gevolg van mijn eigen keuzes en/of handelen,
waardoor ik zelf als het ware een stuk van die vrijheid heb weggegeven.
Lastiger is inderdaad het voorbeeld van dementie.
Ik ken dat van mijn oma.
Die was aan het eind van haar leven zo dement, dat ze niet meer kon lopen of zelfs praten,
ze lag alleen maar in bed in foetus-houding.
En als ze dan al de wil had geuit om daar weg te willen, was dat nog niet gebeurd.
Weinig "vrij" meer.
Maar zoals Harris wel terecht stelt: de mens is beperkt in zijn mogelijkheden.
Nogmaals: Voor hem is die beperking reden om "vrije wil" te ontkennen, maar daar ben ik het dus niet mee eens.
Maar wel erken ik het gegeven van beperking.
Maar kan die beperking zo serieus worden, dat er op een gegeven moment echt geen sprake meer is van vrij?
Ik wil daar nog wel eens wat nader over doordenken.