https://www.trouw.nl/wetenschap/zonder- ... ~bef6df07/
De ontdekking dat ruimte en tijd relatief zijn, en dat deeltjes en hun wisselwerkingen op de allerkleinste schaal die we kennen brokjes zijn, kwanta, heeft de natuurkunde totaal veranderd. Die ontdekkingen zijn al een eeuw oud, maar ze zijn nog nauwelijks doorgedrongen in de hoofden van ons, gewone mensen. Dat komt doordat ze een werkelijkheid weerspiegelen die niet te rijmen valt met wat wij kennen en ervaren.
Carlo Rovelli stipt een goed punt aan. We begrijpen onze wereld in relaties. Ik ben vader omdat ik kinderen heb en mijn kinderen zijn kinderen omdat ze een vader hebben. (Enz). Je komt weinig fysici tegen die dit begrijpen, omdat het meer het terrein van zelfkennis en filosofie is.
Maar wat deze man ook zegt -en dat is intrigerend- is dat fysische materie niet het fundament van de werkelijkheid kan zijn!
Zelden zie je bij een fysicus dergelijke diepgaande inzichten in wat we 'werkelijkheid' noemen.
(Ik als niet-fysicus zag dat natuurlijk al lang al.)
De werkelijkheid waar we naar kijken (de kenbare wereld) is niet de werkelijke werkelijkheid! Onze hele 'werkelijkheid' bestaat bij de gratie van relaties. Hetgeen betekent dat 'ik' niet werkelijk besta. (En jij die dit leest ook niet)
In de kwantummechanica bestaat die werkelijkheid bij de gratie van relaties, inwerkingen van deeltjes op elkaar, de inwerking van het atoom op zijn waarnemer. En het is in de relativiteitstheorie van diezelfde Einstein trouwens niet anders: daar bestaan tijd en ruimte in hun relatie tot hun waarnemer; in zich zijn zij niets.
Dat is het punt: zonder waarnemer zijn tijd en ruimte niets. Het is de waarnemer (bewustzijn) die tijd en ruimte tot 'iets' maakt.
Wat niet interageert, heeft geen eigenschappen, zegt deze relativistische lezing van de kwantummechanica.
De inwerking van de waarnemer is het waarnemen zelf, waardoor tijd en ruimte (relatieve) eigenschappen krijgt.
Bewustzijn is de eerste persoon, dat wat in ruimtetijd verschijnt (jij als persoon) is de tweede, relatieve persoon.
